Sekrety kuchni świątecznej — tradycyjne przepisy z różnych zakątków Polski

Okres Świąt Bożego Narodzenia jest czasem niezwykłym, o wielu tradycjach, a jedną z takich tradycji jest przygotowywanie 12 wigilijnych potraw. Tradycja ta obowiązuje w całej Polsce, lecz same potrawy i to, z jakich składników się je przyrządza, mogą znacząco się różnić w zależności od tego, w jakim rejonie kraju zostają przygotowane. Na bogactwo regionalnych potraw świątecznych miała wpływ wielokulturowa różnorodność Polski oraz wiele przesądów i obyczajów w niej występujących. Takie regionalne potrawy to nie tylko pierogi czy barszcz wigilijny. Zobacz, jakie inne dania przygotowuje się w poszczególnych regionach Polski.

Czytaj też: Jakie funkcje powinna mieć lodówka do nowego mieszkania?

Świąteczne potrawy — poznaj historię polskich tradycji

Wigilia to dzień wyjątkowy, jedyny taki w całym roku. Każdy z nas, gdy zabłyśnie pierwsza gwiazdka, zasiada w rodzinnym gronie przy świątecznym stole, na którym królują potrawy przyrządzane według przepisów z dawnych lat.

Tradycja przygotowywania 12 potraw wigilijnych powstała najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku. W domach włościan podawano od pięciu do siedmiu potraw, dziewięć dań w domach szlacheckich a do trzynastu dań wśród arystokracji. W Polsce tradycyjne dania wigilijne to przede wszystkim ryby, dania sporządzane z kapusty i grzybów, słodkie wypieki z dodatkiem maku, wzbogacone bakaliami i korzennymi przyprawami.

Wśród tych potraw to właśnie ryba jest najważniejsza, symbolizuje bowiem odrodzenie się życia, chrześcijaństwo oraz chrzest. Najczęściej na naszych stołach goszczą karpie, śledzie, pstrągi i łososie, wszystko to zależy od regionu zamieszkania.

Na Warmii i Mazurach przygotowuje się zupę owocową, na terenie Małopolski - zupę grzybową, a w Mazowieckim barszcz czerwony z uszkami. Według polskiej tradycji potrawy wigilijne powinny być proste w wykonaniu i pochodzić od plonów ziemi. Dlatego wśród wigilijnych przysmaków królują zboża, mak, grzyby, kapusta, bakalie oraz owoce takie jak gruszki, śliwki czy jabłka.

Dania wigilijne — Mazowsze

Wigilia na Mazowszu to śledzie, karp pod wieloma postaciami, ale również sandacz. Popularne są też rwaki, będące pewnym rodzajem kopytek, serwowanych z kapustą oraz grzybami. Innymi potrawami są: kasza jaglana z olejem lnianym, panierowane kapelusze prawdziwków i podgrzybków. Wigilijnym przysmakiem z Mazowsza jest też zupa grzybowa w postaci białego barszczu sporządzanego na zakwasie z kapusty czy kłosy — dłuższe i grubsze kluski z makiem. Wśród potraw nie brakuje również tradycyjnego barszczu czerwonego z uszkami.

Regionalne potrawy wigilijne — Wielkopolska

W dawnych czasach na wielkopolskim stołach wigilijnych stawiano zupę konopną, polewkę z maku z jagłami, więdkę (zupę z brukwi), ale też tradycyjną dzisiejszą grochówkę. Tradycyjnymi potrawami tamtych czasów były też: kluski z sokiem z kiszonej kapusty, kluski z makiem, grzyby smażone na oleju i kapusta. Jeżeli chodzi o ryby, szlachetniejsze gatunki jedli tylko bogatsi, na stołach biedniejszych gościły ryby w postaci śledzi.

W okresie powojennym świąteczne tradycje kulinarne uległy dużym zmianom, w wyniku czego zmieniły się również tradycyjne potrawy wigilijne. Dziś wśród świątecznych potraw królują: czerwony barszcz, zupa grzybowa, makiełki (kluski z makiem), smażony karp czy śledzie. Popularnymi deserami jest drożdżowa strucla, makowiec i pierniki.

Jakie dania wigilijne goszczą na Śląsku?

Tradycją bożonarodzeniową na śląskim stole jest oryginalna zupa zwana siemieniotką. Przygotowuje się ją z nasion konopi, z dodatkiem grzanek lub kaszy gryczanej. Często spożywaną potrawą jest też kapusta z grochem. Dużą popularnością cieszą się również różne dania sporządzane na słodko, z których Śląsk słynie: babówki (babki drożdżowe z bakaliami), ciasteczka orzechowe, makówki lub inaczej makiełki, sporządzane z maku, bułek, mleka, miodu i bakalii, moczki — ich podstawą jest piernikowe ciasto, rodzynki, suszone owoce i piwny wywar. Na stole żadnego mieszkańca nie może zabraknąć również kompotu z suszonych owoców czy jaglanki z suszonymi śliwkami i słodem.

Wigilia i Boże Narodzenie — Pomorze i Kaszuby

Dawniej Wigilię w tych regionach obchodziło się bardzo skromnie, a liczba podawanych potraw uzależniona była od zamożności rodziny. Wśród podawanych potraw królowały ryby, lecz były to głównie śledzie. Oprócz tego jadło się brzad — zupę z suszonych owoców z kluskami, kapustę z grzybami, bigos postny oraz pluci, czyli ziemniaki gotowane w mundurkach, podawane ze śledziem. Na deser pieczono piernik, drożdżówkę kaszubską oraz makowiec.

W dzisiejszych czasach nadal podtrzymuje się tradycję i na stołach dominują ryby. Jada się jednak karpie, wędzonego węgorza, flądrę sporządzoną w galarecie, pstrąga w migdałach oraz oczywiście śledzie we wszelkich postaciach. Dodatkowo oprócz tradycyjnego barszczu wigilijnego, podaje się zupę rybną czy pierogi nadziewane rybnym farszem oraz żurek postny na zakwasie. Jeżeli chodzi o świąteczne słodycze, dominują makowce, pierniki, drożdżówki kaszubskie oraz pyszny sękacz zwany bałmkuchem.

Tradycje wigilijne — Lubelszczyzna

Tereny Lubelszczyzny ze względu na swoją wielokulturowość są bardzo zróżnicowane również jeżeli chodzi o potrawy wigilijne. Ostatnio coraz częściej przypomina się zapomniane tradycje tego regionu. Duży wpływ na dania wigilijne mieli tu Żydzi, zamieszkujący te rejony. To właśnie dzięki ich wpływom je się tu karpia w galarecie, klopsiki z karpia w galarecie czy karpia wędzonego. Jeżeli chodzi o świąteczne słodkości, na stołach króluje strucla z makiem.

Wigilijne dania — Podlasie

Podlasie było i jest nadal miejscem mieszania się kultury polskiej, białoruskiej czy ukraińskiej. Na stole wigilijnym podaje się pierogi z kapustą, podlaskie wareniki, tradycyjne śledzie oraz kutię. Odmiennie niż w innych rejonach polski, w zastępstwie kompotu z suszu pije się tu kompot z łodyg leśnych malin, doprawiany obficie miodem. Gotuje się również barszcz z suszonych grzybów i drożdżowe racuchy z suszonymi owocami.

Dolny Śląsk — tradycyjne dania wigilijne

Po II wojnie światowej na tych rejonach osiedliło się wielu repatriantów, dlatego też tradycje potraw wigilijnych są tu bardzo zróżnicowane. Oprócz tradycyjnych potraw, jakim jest np. barszcz z uszkami, spotkać tu można zupę rybną, zupę z kiszonej kapusty z dodatkiem grochu i grzybów. Jada się również pierogi z przeróżnymi farszami: pierogi ruskie, z kapustą i grzybami czy pierogi na słodko, z makiem i bakaliami. Popularne są ryby słodkowodne hodowane w stawach hodowlanych o wiekowych tradycjach. Zamiast tradycyjnej kutii przygotowuje się suszyninę — rozgotowane suszone owoce, serwowane w kisielu żurawinowym, którego smak wzbogaca się goździkami i cynamonem. Popularny jest tu również świszcz - będący kaszą jęczmienną, zmieszaną z suszonymi śliwkami, miodem i przyprawami korzennymi.

Potrawy wigilijne wśród górali

Górale są grupą etniczną, która szczególnie dba o zachowanie regionalnych tradycji. Potrawy wigilijne przez nich sporządzane to przede wszystkim potrawy z ziemniaków oraz tradycyjnych podhalańskich serów, przykładowo są to: bukty inaczej kopytka, moskole, podpłomyki — placki upieczone na blasze, czy kłóty, czyli inaczej kapusta z ziemniakami.

Tradycyjną wigilijną zupą Podhala jest znana wszystkim góralska kwaśnica lub barszcz z kwaszonych buraków podawany z fasolą. Wśród tradycyjnych dań nie zabraknie również pierogów z kapustą, klusek z makiem oraz miodem czy smażonego pstrąga. Wigilijną tradycją jest wypiekanie kołocy z serem i chleba razowego. Jednym z ciekawszych podhalańskich zwyczajów jest łamanie się w wigilię opłatkiem z miodem.

Wigilia w Twoim stylu

Wybór potraw wigilijnych zależy od osobistych upodobań, tradycji rodzinnych i regionu, w którym żyjemy. Warto jednak odstąpić czasem od tej tradycji i spróbować czegoś nowego, wprowadzając na nasz wigilijny stół kilka nowych dań. Jeśli zazwyczaj serwujemy kutię, może warto rozważyć przygotowanie klusek z makiem, a zamiast tradycyjnego chleba upiec kulebiak. Wprowadzenie nowych dań może być fascynującym doświadczeniem kulinarnym i wzbogacić tradycję świątecznego stołu. Wielu z nas w tym świątecznym czasie stara się przygotować te dania, które przypominają nam nasz rodzinny dom, a dzięki temu kultywujemy rodzinne tradycje w tym szczególnym czasie, jakim są Święta Bożego Narodzenia.