Partnerzy dialogu społecznego. Poznaj nowe informacje!

Partnerzy dialogu społecznego to z jednej strony wszystkie organizacje zrzeszające i zabezpieczające interesy pracodawców, a z drugiej organizacje zrzeszające i zabezpieczające interesy pracowników. Łącznie tworzą stronę społeczną.

Dialog społeczny to fundament demokratycznego społeczeństwa, który obejmuje wszelkie relacje partnerów społecznych (organizacji pracodawców ze związkami zawodowymi) i strony rządowej, czyli z organami państwowymi i samorządowymi oraz innymi instytucjami państwowymi, które posiadają władztwo administracyjne nad partnerami społecznymi w ramach szeroko rozumianej polityki społecznej na szczeblu krajowym i samorządowym.

Unia Europejska promuje dialog społeczny, uznając go za wspólny cel państw członkowskich (art. 151 TFUE), wspierając aktywny udział partnerów społecznych (przedstawicieli pracodawców i pracowników), którzy w drodze konsultacji i porozumień mają zagwarantować lepsze i sprawiedliwsze sprawowanie rządów, szczególnie w procesie tworzenia i podejmowania decyzji oraz wdrażania postanowień europejskiej polityki społecznej, a także zatrudnienia.

W związku z powyższym, wzmocnienie dialogu społecznego musi opierać się na wzajemnym poszanowaniu wszystkich stron, które w ramach pokojowych interakcji pomiędzy równymi wobec prawa uczestnikami (negocjacje dwustronne lub trójstronne) powinny doprowadzić do osiągnięcia celu czyli porozumienia.

Warto zauważyć, że dialog społeczny może odbywać bez udziału państwa.

Formy dialogu społecznego

Z powyższego wynika, że metody wypracowania kompromisu czy porozumienia mogą przybierać różne formy dialogu. Najczęściej stosowane formy w Polsce to:

• informowanie — forma wykorzystywana przez oficjeli strony rządowej, którzy informują partnerów społecznych o planowanych inicjatywach (własnych lub obywatelskich). Forma nieobowiązkowa dla strony społecznej, jednak obecność (szczególnie przedstawicieli grup bezpośrednio zainteresowanych) daje możliwość uzyskania dodatkowych wyjaśnień oraz, co jest często stosowaną praktyką, przeprowadzenia krótkiej dyskusji. Z tej formy dialogu społecznego korzystają także związki zawodowe i rady pracowników w podmiotach gospodarczych, w których zostały powołane;

• opiniowanie — forma, w której partnerzy społeczni przedstawiają swoją opinię na temat polityki rządu, o który wnoszą przedstawiciele administracji rządowej. Opinia nie jest wiążąca, jednak zgodnie z przepisami prawa strona rządowa w niektórych sprawach musi się do niej ustosunkować, uwzględnić w dalszych pracach legislacyjnych;

• konsultacje i negocjacje — formy, w których biorą udział wszystkie strony dialogu społecznego, gdzie pierwsza ma prowadzić do zawarcia porozumienia, a druga do osiągnięcia kompromisu będącego gwarantem wiążącym wszystkie strony, zawartej na podstawie negocjacji, umowy.

Kto wchodzi w skład Rady Dialogu Społecznego?

Rada Dialogu Społecznego (RDS) powołana na mocy Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucji dialogu społecznego (Dz.U. 2015 poz. 1240 ze zm.) jest najważniejszą instytucją trójstronnego dialogu społecznego w Polsce, w skład której wchodzi:

• strona związkowa, która dba o sprawy pracowników zrzeszonych w swoich strukturach, np. w NSZZ „Solidarność”,

• strona pracodawcza, która zabezpiecza interesy pracodawców, zrzeszonych w federacjach i konfederacjach, np. w Federacji Przedsiębiorców Polskich, w Konfederacji „Lewiatan”,

• strona rządowa, którą reprezentuje administracja rządowa lub samorządowa (na każdym szczeblu) czyli przedstawiciele władzy wykonawczej, np. Minister Rodziny i Polityki Społecznej, Minister Edukacji i Oświaty.

Warto zaznaczyć, że partnerzy społeczni i strona rządowa mogą zasięgnąć opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i Głównego Inspektora Pracy, którzy uczestniczą w RDS jako organ doradczy ze strony rządowej.

Na szczeblu samorządowym to Marszałek Województwa postanawia o utworzeniu Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego (WRDS), ale na wniosek jednocześnie co najmniej jednej z organizacji zrzeszającej pracodawców oraz jednej organizacji reprezentującej pracowników.

Ile jest związków zawodowych w Polsce?

Partnera społecznego w RDS, dbającego o interesy pracowników, reprezentują trzy centrale związkowe:

• Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" (NSZZ “Solidarność'),

• Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ),

• Forum Związków Zawodowych (FZZ).

Z opublikowanego 04.09.2023 r. przez GUS raportu "Partnerzy dialogu społecznego – organizacje pracodawców i związki zawodowe w 2022 r." wynika, że aktywnie działających związków zawodowych w 2022 r. było 11 656, gdzie zakładowe, podzakładowe i oddziałowe związki zawodowe stanowiły aż 76,4% wszystkich organizacji zawodowych działających w Polsce (w tym międzynarodowych). Najmniej liczną grupą w tym zestawieniu są związki zawodowe rolników indywidualnych - 0,1%.

Istotne jest, że - co podkreślono w raporcie - największym problemem podnoszonym przez związki zawodowe (oprócz trudności o podłożu prawnym i proceduralnym - 34,8%) były w równym stopniu uciążliwa w kontaktach i niełatwa współpraca z kadrą zarządczą oraz ograniczona aktywność społeczna własnych członków (kolejno 30,4% i 31,4%).

Należy również zauważyć, że choć związki zawodowe w 2022 r. zrzeszały ponad 1,4 mln pracowników, to ich liczba spada (w porównaniu do 2018 r o 6,5%).

Ile jest organizacji pracodawców w Polsce?

Zasady tworzenia i funkcjonowania organizacji pracodawców reguluje ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. 1991 nr 55 poz. 235 ze zm.), których obowiązkiem jest reprezentowanie interesów i ochrona praw zrzeszonych członków w kontaktach i ze stroną rządową (samorządową) i ze związkami zawodowymi.

Aktywnie funkcjonujących organizacji pracodawców w 2022 r. było 353 i w porównaniu z 2018 r. przybyło ich o 11,4%. W RDS aktywny udział biorą reprezentatywne organizacje pracodawców, które dbają o interesy wszystkich zrzeszonych w swoich strukturach firm. Są to:

• Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej,

• Konfederacja „Lewiatan”,

• Związek Rzemiosła Polskiego,

• Związek Pracodawców Business Centre Club,

• Związek Przedsiębiorców i Pracodawców,

• Federacja Przedsiębiorców Polskich.

W 2022 r. ogólnie wszystkie organizacje pracodawców zrzeszały 21,6 tys. firm (od 2018 r. przybyło ich 25,1%), które aż 73,9% prowadziły działalność gospodarczą jako osoby prawne (sprawdź obecnie najpopularniejsze formy prawne w Polsce lub regionach w Analizach Gospodarczych na OWG).

Najliczniejszą główną branżą działalności PKD, jaką zadeklarowały firmy zrzeszone w organizacjach pracodawców, była:

• opieka zdrowotna i pomoc społeczna - 16,6%,

• przetwórstwo przemysłowe - 10,3%,

• handel hurtowy i detaliczny - 10,3%,

• usługi - 9,9%,

• działalność profesjonalna, naukowa i doradcza - 8,7%.

Warto zauważyć, że praca w organizacjach pracodawców jest w 94,5% pracą społeczną, która dynamicznie wzrosła z 2,2 tys. osób w 2018 r. do 4,3 tys. (skok o 89,0%), a którą w przeważającej ilości charytatywnie wykonywana jest przez członków tych organizacji, a także coraz częściej przez wolontariuszy niezrzeszonych wśród organizacji pracodawców (6,7%).

Odwieczny problem i z organizacjami pracodawców, i ze związkami zawodowymi ma strona rządowa (szczególnie w sprawach podwyżek płac, choć nie tylko), ponieważ najwięcej sporów publicznych ma podłoże prawne (47,0%) lub w kontaktach z administracją publiczną (33,2%).

Wszystkie dane statystyczne pochodzą z GUS.

Tekst zawiera autopromocję.