Data publikacji: 2023-05-17

Kobiety i astronomia. Poznaj wybitne odkrywczynie

Astronomia jest dziedziną nauki, która od wieków fascynuje ludzi i pobudza ich wyobraźnię. Od starożytności aż do czasów współczesnych naukowcy oraz naukowczynie badali niebo, odkrywając tajemnice kosmosu. Wiele z tych odkryć zawdzięczamy wybitnym mężczyznom, takim jak Mikołaj Kopernik, Galileusz czy Isaac Newton. Astronomia jest jednak dziedziną, w której nie sposób zapomnieć o znakomitych odkrywczyniach. Pomimo wielu przeciwności wniosły one znaczący wkład w rozwój nauk ścisłych.

W dzisiejszym artykule prezentujemy sylwetki wybranych astronomek, których praca i odkrycia wpłynęły na rozwój tej dziedziny nauki i poszerzyły naszą wiedzę o wszechświecie.

widmach gwiazd

Kobiety i ich odkrycia w dziedzinie astronomii

Jedną z najważniejszych odkrywczyń w historii astronomii była Caroline Herschel (1750-1848). To niemiecka astronomka, pierwsza kobieta zatrudniona w Królewskim Obserwatorium w Greenwich. Herschel odkryła m.in. osiem komet i czternaście obiektów głębokiego nieba. Współpracowała ze swoim bratem, wybitnym astronomem Williamem Herschelem. Caroline i jej brat prowadzili obserwacje nieba i dokonali wspólnie m.in odkrycia planety Uran. Caroline Herschel była również autorką pierwszego katalogu gwiazd, który zawierał ponad 2500 obiektów nieba nocnego. W 1828 roku została ona pierwszą kobietą, która otrzymała honorowe członkostwo w prestiżowym Royal Society w Wielkiej Brytanii . Na dodatek to pierwsza kobieta, która otrzymywała wynagrodzenie za pracę w dziedzinie astronomii. Poza działalnością naukową zajmowała się także śpiewem.

Maria Mitchell (1818-1889) była pierwszą kobietą, która została członkinią Amerykańskiej Akademii Nauk i pierwszą kobietą, która odkryła kometę nazwaną jej imieniem. Mitchell była również założycielką pierwszego w Stanach Zjednoczonych obserwatorium astronomicznego dla kobiet, a jej praca w dziedzinie nauki przyczyniła się do poprawy statusu kobiet w społeczeństwie. Była również zaangażowana w działalność społeczną: walczyła o równouprawnienie kobiet wśród naukowców.

Pierwszą kobietą, która uzyskała doktorat z astronomii na Uniwersytecie Harvarda była Cecilia Payne-Gaposchkin (1900-1979) .W swojej rozprawie wykazała, że gwiazdy składają się głównie z wodoru i helu, co było rewolucyjnym odkryciem w dziedzinie astrofizyki.

Wśród odkrywczyń z dziedziny astronomii nie można zapomnieć o Henrietcie Swan Leavitt (1868-1921), która pracowała w Obserwatorium Harvarda, analizując obrazy nieba. Jej odkrycia dotyczące gwiazd zmiennej jasności, zwanych pulsującymi zmiennymi Cefeidami, miały ogromne znaczenie dla astronomii. Leavitt opracowała metody, które pozwoliły na mierzenie odległości w kosmosie, co stało się kluczowe dla ustalenia rozmiarów i skali wszechświata.

Jocelyn Bell Burnell (ur. 1943) to brytyjska astrofizyczka, która dokonała jednego z najważniejszych odkryć w historii astronomii. W latach 60. XX wieku Burnell pracowała nad badaniem pulsarów, a w 1967 roku odkryła pierwszego pulsara wraz z Antonym Hewishem. Choć to on otrzymał nagrodę Nobla za to odkrycie, Burnell stała się kluczową postacią w badaniach nad pulsarami i w dalszej pracy nad zrozumieniem ich natury.

Edward Charles Pickering, którego mentorem był wspomniany już William Herschel, zatrudniał do pracy w Harvard College Observatory znamienite kobiety. Wśród nich była m.in. Annie Jump Cannon ( 1863-1941). W czasie II wojny światowej Cannon stworzyła klasyfikację gwiazd, dzięki czemu naukowcy mogli lepiej zrozumieć ich jasność i temperaturę. Opracowana przez nią klasyfikacja była stosowana w astronomii przez cały XX wiek. Podczas swojej kariery Cannon stworzyła również metodę obliczeń widmowych, które stały się podstawą do badań związanych z helem, słońcem i innymi ciałami niebieskimi. Mimo wielu przeciwności losu (w wieku 30 lat straciła słuch po przejściu szkarlatyny) poświęciła się nauce odkrywając ponad 300 zmiennych gwiazd.

Niezwykle ważną postacią była również Henrietta Swan Leavitt (1868-1921) — amerykańska astronomka, która odkryła związek między okresem a jasnością gwiazd zmiennych typu cefeid. Praca Leavitt pozwoliła astronomom na mierzenie odległości do około 20 milionów lat świetlnych. W wyniku tego dowiedziano się, że nasza własna galaktyka, Droga Mleczna, ma średnicę około 100 000 lat świetlnych. Leavitt pracowała w Harvard College Observatory, gdzie mierzyła i katalogowała jasność gwiazd analizując klisze zebrane przez obserwatorium.

W tym miejscu wspomnijmy także o kilku współczesnych kobietach — odkrywczyniach w dziedzinie astronomii :

  • Vera Rubin — amerykańska astronomka, która zajmowała się badaniami rotacji galaktyk. Rubin odkryła, że galaktyki krążą wokół swojego centrum zdecydowanie szybciej niż powinny w oparciu o widoczną masę galaktyk. Jej badania doprowadziły do odkrycia istnienia ciemnej materii, substancji, której nie można zaobserwować, ale która stanowi większość materii we wszechświecie.

  • Jocelyn Bell Burnell — astronomka wywodząca się z Wielkiej Brytanii. Odkryła pulsary - gwiazdy neutronowe, które emitują regularne impulsy fal elektromagnetycznych.

  • Megan Donahue — amerykańska astronomka, która prowadzi badania nad ewolucją galaktyk i jest członkiem zespołu badawczego projektu Sloan Digital Sky Survey.

  • Sara Seager — amerykańska astrofizyczka, która poszukuje planet poza Układem Słonecznym i bada ich atmosfery w poszukiwaniu śladów życia.

Polskie kobiety w astronomii

Polska ma także swoje wybitne kobiety — odkrywczynie w dziedzinie astronomii, które przyczyniły się do rozwoju tej nauki. A oto kilka z nich:

Maria Kunic (1610-1664) , którą uważa się za pierwszą astronomkę działającą na ziemiach dzisiejszej Polski. Urodziła się na Śląsku i pozostała z nim związana przez całe życie. Tam też prowadziła swoje obserwacje astronomiczne. W swoim dziele Urania Propitia (Dostępna Astronomia) z 1650 roku poprawiła tabele astronomiczne Keplera wykorzystywane do obliczeń ruchu planet.

Wybitna gdańszczanka Elżbieta Koopman Heweliusz (1647-1693) była żoną i współpracowniczką astronoma Jana Heweliusza. Pomagała ona mężowi w budowie teleskopów, obserwacji nieba, rysowaniu map nieba i katalogowaniu gwiazd. Po śmierci męża Elżbieta wydała ich wspólne dzieło "Prodromus astronomiae". Jej największym osiągnięciem było wykonanie rycin przedstawiających 156 gwiazdozbiorów. Ryciny te były intensywnie wykorzystywane przez innych astronomów. Elżbieta Koopman współpracowała z Edwardem Pickeringiem w analizie klisz z obserwacji gwiazd i dokonała odkrycia helu w atmosferze Słońca.

Do współcześnie działających w dziedzinie astronomii znanych Polek należy chociażby Aneta Siemiginowska (ur. 1965). To polsko-amerykańska astrofizyczka, która zajmuje się badaniem kosmicznych obiektów o wysokiej energii, takich jak supermasywne czarne dziury, kwazary, blazary, aktywne galaktyki i dżety astrofizyczne.

rozwój astronomii,

Wszystkie niesamowite kobiety, o których wspomnieliśmy w naszym artykule, stanowią tylko małą część tych, które wpłynęły na rozwój astronomii. Ich prace odegrały niezwykle ważną rolę w badaniu kosmosu. Poprzez swoje odkrycia wybitne odkrywczynie otworzyły drogę kolejnym kobietom, które marzą o zgłębianiu tajemnic wszechświata.

Udostępnij artykuł:
STRONA WYKORZYSTUJE PLIKI COOKIES

Korzystamy z plików cookies w celu dostosowania serwisu do Twoich potrzeb. Więcej informacji znajdziesz w naszej Polityce Cookies.

Akceptuję pliki cookies