Już wkrótce Dzień Otwarty Notariatu. Rozmawiamy z Panią notariusz Pauliną Owczarz

W dniu 18 listopada bieżącego roku odbędzie się czternasta edycja Dnia Otwartego Notariatu organizowana między innymi przez Krajową Radę Notarialną. W tym roku tematem przewodnim wydarzenia będą zmiany w prawie spadkowym i ich skutki. W dziewiętnastu polskich miastach notariusze udzielać będą bezpłatnych informacji prawnych. Informacji będzie można zasięgnąć zarówno stacjonarnie w konkretnych lokalizacjach, jak i telefonicznie, na czacie, a także w trakcie streamingu na żywo.

Chociaż rola notariuszy kojarzy się zazwyczaj ze sprawami z zakresu obrotu nieruchomościami lub sprawami spadkowymi, w których stronami często są osoby prywatne, to czynności notarialne wykonywane są również na rzecz przedsiębiorców.

O roli notariatu we wspieraniu działalności gospodarczej rozmawiamy z Panią notariusz Pauliną Owczarz, prowadzącą kancelarię notarialną w Zielonej Górze oraz przynależącą do Izby Notarialnej w Poznaniu.

Czym są czynności notarialne?

Są to czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną. Oznacza to, że niektóre czynności wymagają dla swej ważności określonej formy w obecności notariusza (np. notarialnego poświadczenia podpisu lub aktu notarialnego) i wówczas jej zachowanie jest niezbędne, a czasami wynikają z woli stron, aby dokument nabrał tak zwanej „mocy urzędowej” i mógł stanowić dla stron dowód dokonania tej czynności, choć obowiązujące przepisy nie nakładają takiego obowiązku.

Jakie czynności notariusze świadczą na rzecz przedsiębiorców?

Czynności notarialne mogą być wykorzystywane przez przedsiębiorców do ochrony swoich interesów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. W tym miejscu należy wskazać, że przedsiębiorcy to osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą, posiadające zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Wiele czynności notarialnych wiąże się ze spółkami - ich założeniem, przekształcaniem i łączeniem, a także ich bieżącym funkcjonowaniem, na przykład w zakresie protokołowania uchwał organów spółki.

Ale oczywiście są także czynności, które pomagają w bieżącym prowadzeniu przedsiębiorstwa, jak np. pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego do działania w imieniu przedsiębiorcy. Wielokrotnie przedsiębiorcy potrzebują także zabezpieczyć zaciągnięte przez siebie zobowiązania finansowe albo też swoje wierzytelności. Katalog potrzeb przedsiębiorców jest naprawdę szeroki.

Jak często przedsiębiorcy korzystają z usług kancelarii notarialnych?

Zależy to od branży, w jakiej dany przedsiębiorca działa. Niektórzy przedsiębiorcy są częstymi klientami kancelarii notarialnych, gdyż zajmują się w ramach swej działalności obrotem nieruchomościami. Mam na myśli np. deweloperów, a także przedsiębiorców, którzy nabywają nieruchomości dla celów własnych lub związanych z bieżącą działalnością. Wielu przedsiębiorców, którzy zgłaszają się do notariusza, jest bardzo świadomych, jakie korzyści płyną z zabezpieczenia swoich interesów poprzez czynności notarialne.

Czy w Pani ocenie przedsiębiorcy mają świadomość, jakie korzyści niesie ze sobą pomoc notariusza?

Poza przykładami, o których wspominałam powyżej, muszę stwierdzić, że niestety nadal wielu przedsiębiorców nie docenia wagi dokumentów sporządzanych przy udziale notariusza, bo nie ma świadomości, jak te możliwości wykorzystać i odwiedza notariusza dopiero wtedy, gdy musi.

W tym miejscu chciałabym wspomnieć, że w najbliższą sobotę - to jest 18 listopada - w godzinach od 10:00 do 16:00 odbywa się kolejna 14. edycja Dnia Otwartego Notariatu, podczas której notariusze będą udzielali bezpłatnych informacji prawnych telefonicznie, na czacie (Messenger) oraz w trakcie streamingu na żywo, jak również stacjonarnie.

Tematem przewodnim tegorocznej edycji są zmiany w prawie spadkowym. Kwestie związane z dziedziczeniem są oczywiście kolejnym niezwykle istotnym tematem dla przedsiębiorców, natomiast notariusze będą w tym dniu udzielali informacji także
w zakresie innych tematów. Jest to akcja mająca na celu edukację prawną społeczeństwa i doskonała okazja dla przedsiębiorców do poszukania rozwiązań prawnych pozwalających zabezpieczyć swoje interesy, a także odkryć, jakie korzyści niesie ze sobą pomoc notariusza.

Jak przedsiębiorca może zabezpieczyć swoje interesy dzięki pomocy notariusza?

Notariusz pomaga zabezpieczyć przede wszystkim interesy finansowe przedsiębiorców. Na przykład poprzez złożenie w formie aktu notarialnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji albo poprzez ustanowienie hipoteki. Bardzo często przedsiębiorcy zawierają także umowy przedwstępne
w formie aktu notarialnego, aby zabezpieczyć swoje interesy w najwyższej przewidzianej prawem formie. Często też ustanawiane są na rzecz przedsiębiorców służebności przesyłu.

Nieocenioną formą zabezpieczenia interesów stanowi także notarialne poświadczenie podpisów pod różnorodnymi dokumentami, które daje im moc dowodową. Nie można też zapomnieć o depozycie notarialnym, który zabezpiecza zapłatę ceny przy zawieraniu umów sprzedaży.

Od czego zależą koszty czynności notarialnych świadczonych na rzecz przedsiębiorców?

Należy pamiętać, że notariusz jest płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) oraz podatku od spadków i darowizn (SD), a także pobiera należną opłatę sądową za wpisy dokonywane
w księgach wieczystych. Wobec tego łączna kwota, którą klienci płacą u notariusza, stanowi sumę podatków - takich jak PCC lub SD - i opłat sądowych. Należy mieć na uwadze, że wszystkie powyżej podane opłaty są w całości przekazywane odpowiednio do urzędu skarbowego lub sądów i nie stanowią w żadnej części wynagrodzenia notariusza. Tym samym notariusz pośredniczy w dokonywaniu należnych opłat za klienta. Dzięki temu klienci nie muszą sami załatwiać tych spraw i stanowi to dla nich istotne ułatwienie.

Wynagrodzenie notariusza stanowi natomiast wyłącznie taksa notarialna, która obliczana jest zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej, przy czym do wyliczonej według rozporządzenia stawki taksy notarialnej dolicza się podatek VAT w stawce 23%.

Na zakończenie naszego wywiadu proszę opowiedzieć nieco o inicjatywach społecznych samorządu notarialnego.

Najważniejszą inicjatywą społeczną samorządu notarialnego jest Dzień Otwarty Notariatu. Poza tym wydarzeniem notariusze organizują także bezpłatne wykłady dla uniwersytetów trzeciego wieku oraz w ramach najnowszej akcji edukacyjnej „Notariusz w szkole – wykłady dla uczniów szkół ponadpodstawowych”.

Akcja skierowana do młodzieży z pewnością przyczyni się do większej świadomości prawnej wśród przyszłych przedsiębiorców. Młodzi ludzie muszą być edukowani „od podstaw”. Tego rodzaju inicjatywy kształtują świadomość młodych ludzi, co pozwoli im w przyszłości podejmować świadome i rozważne decyzje, także w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Ważne jest, by jak najprędzej zaczęli zdobywać wiedzę w zakresie podstawowych instytucji prawnych, bo zdobyta w okresie szkolnym wiedza procentuje w dorosłym życiu. Bycie przedsiębiorcą w dzisiejszych czasach nie jest łatwe i jest pewnego rodzaju sztuką poruszania się na styku wielu dziedzin prawa.

Dziękujemy za rozmowę i zapraszamy na Dzień Otwarty Notariatu.

Wywiad przeprowadził Paweł Sikorski.