Irena Szewińska — polska sportsmenka stulecia

Sport to nie tylko rywalizacja i zdobywanie medali, to także historia pasji, poświęcenia i inspiracji. W polskiej historii sportu nie brakuje sportowców i sportsmenek, które swoim talentem, determinacją i ciężką pracą zdobyły sławę na arenie międzynarodowej. Taką postacią jest niewątpliwie Irena Szewińska, uważana za jedną z najwybitniejszych sportsmenek XX wieku.

Poznajmy więc historię życia i kariery tej wybitnej polskiej sportsmenki, która stała się legendą i inspiracją dla wielu młodych sportowców i sportsmenek.

Droga do sławy

Irena Kirszenstein Szewińska przyszła na świat 24 maja 1946 roku w Leningradzie (obecny Petersburg) w rodzinie żydowskiej, która po kapitulacji Niemiec przeniosła się do Warszawy. Wczesne lata życia Ireny przypadły na trudny okres odbudowy kraju, ale to właśnie wtedy zaczęła się kształtować jej pasja do sportu. Talent 15-letniej dziewczyny odkryła w liceum nauczycielka wychowania fizycznego Liliana Bucholc. Podczas pierwszych sprawdzianów w parku Agrykola młoda debiutantka przebiegła 60 metrów w 8.3 sekundy i skoczyła wzwyż 138 cm, co było zapowiedzią jej przyszłych sukcesów.

Aby rozwijać swój talent, Szewińska dołączyła do klubu sportowego „Polonia” i zaczęła trenować lekkoatletykę pod okiem trenera Jana Kopyto, byłego oszczepnika i finalisty Igrzysk Olimpijskich w Melbourne. Jej talent i niewiarygodna szybkość przyciągały uwagę, a w niedługim czasie przyniosły pierwsze owoce.

Pierwsze sukcesy sportowe

Pierwsze sukcesy sportowe Irena Szewińska odniosła już w wieku 18 lat podczas rozgrywanych w Warszawie Europejskich Igrzyskach Juniorów, gdzie zdobyła aż trzy złote medale: w biegu na dystansie 200 metrów i skoku w dal oraz w biegu rozstawnym 4 razy 100 metrów. Niezwykle ważnym momentem w karierze sportsmenki był debiut na międzynarodowej arenie sportowej podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964 roku. To tutaj po raz pierwszy młoda sportsmenka poprawiła rekord świata na bieżni, zdobywając złoto w sztafecie sprinterskiej. Był to początek długiej i imponującej kariery olimpijskiej Ireny Szewińskiej.

Igrzyska Olimpijskie

Rozpoznawalność na całym świecie przyniosły Irenie Szewińskiej jej sukcesy wielobojowe. Sportsmenka była nie tylko wybitną sprinterką, ale specjalizowała się także w skoku w dal, startowała w pięcioboju i w biegach przez płotki. Te wszechstronne zdolności pozwoliły jej zdobyć złote medale olimpijskie w różnych konkurencjach.

W latach 1964-1976 Irena Szewińska wystartowała na czterech Igrzyskach Olimpijskich zdobywając aż siedem medali — trzy złote, dwa srebrne i dwa brązowe:

• Igrzyska Olimpijskie Tokio 1964 - złoto w sztafecie 4 razy po 100 metrów, srebro w biegu na 200 metrów, srebro w skoku w dal,

• Igrzyska Olimpijskie Meksyk 1968 - złoto w biegu na 200 metrów, brąz w biegu na 100 metrów,

• Igrzyska Olimpijskie Monachium 1972 - brąz w biegu na dystansie 200 metrów,

• Igrzyska Olimpijskie Montreal 1976 - złoto w biegu na dystansie 400 metrów

Podczas ostatniego olimpijskiego startu, na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 roku, dotarła do półfinału biegu na dystansie 400 metrów.

Sukcesy podczas Igrzysk Olimpijskich ugruntowały jej pozycję wśród najlepszych sportsmenek świata, a Irena Szewińska została określona mianem najlepszej lekkoatletki w dziejach polskiego sportu.

Dominacja podczas Mistrzostw Europy

Od początku swojej kariery sportowej Irena Szewińska zdominowała również Mistrzostwa Europy, zarówno te na otwartym stadionie, jak i rozgrywane w hali, będąc ich wielokrotną medalistką. Jej dorobek medalowy z Mistrzostw Europy jest niezwykle imponujący:

• Mistrzostwa Europy Budapeszt 1966 - 3 złote i 1 srebrny medal (bieg na 100 m, bieg na 200 m, sztafeta 4x100m, skok w dal),

• Mistrzostwa Europy Helsinki 1971 - brąz w biegu na 200 m,

• Mistrzostwa Europy Rzym 1974 - 2 złote i 1 brązowy medal (bieg na 100 m, na 200 m, sztafeta 4x100m),

• Mistrzostwa Europy Praga 1978 - 2 brązowe medale (bieg na 400 m, sztafeta 4x400m).

Podczas Halowych Mistrzostw Europy Irena Szewińska zdobyła 6 medali - 2 złote, 2 srebrne i 2 brązowe w biegu na dystansie 50 metrów, 60 metrów, sztafecie szwedzkiej 1+2+3+4 okrążenia i w skoku w dal.

Irena Szewińska była też niejednokrotnie reprezentantką Polski w meczach międzypaństwowych oraz Pucharu Europy. Nie można zapomnieć też o udziale naszej najlepszej lekkoatletki w krajowych mistrzostwach. Na przestrzeni lat 1965-1979 Irena Szewińska zdobyła aż 24 medale, startując na mistrzostwach Polski; między innymi w biegu na dystansie 100 metrów, 200 metrów, 400 metrów, ale także w sztafecie 4 razy po 100 metrów i skoku w dal.

Wielokrotnie ustanawiała też rekordy Polski, Europy i świata w dystansach na 100, 200 i 400 metrów, w skoku w dal i sztafetach, co czyni ją najbardziej utytułowaną sportsmenką w polskiej historii.

Mistrzyni lekkoatletyki — wyróżnienia, nagrody, plebiscyty

Sportowe osiągnięcia Ireny Szewińskiej w trudnych dla Polski historycznie i gospodarczo czasach były źródłem dumy dla całego narodu. Szewińska wzmacniała poczucie tożsamości narodowej poprzez swoje triumfy na arenie międzynarodowej. Jej kariera udowodniła, że polscy sportowcy, pomimo ograniczeń, są w stanie rywalizować z najlepszymi na świecie.

Irena Szewińska czterokrotnie wygrywała plebiscyt czytelników "Przeglądu Sportowego", uzyskując tytuł - Najlepszy Sportowiec Polski. Siedmiokrotnie triumfowała w rankingu najlepszych polskich lekkoatletów "Złote Kolce". W 1981 została wybrana do międzynarodowej galerii sław sportowców pochodzenia żydowskiego - International Jeish Sports Hall of Fame. 29 września 2007 została uhonorowana doktoratem honoris causa Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku.

Zasłużona Mistrzyni Lekkoatletyki, w głosowaniu międzynarodowych agencji prasowych została uznana najlepszą sportsmenką świata roku 1974, wygrała wówczas także doroczny plebiscyt Track&Field Athlete of the Year dla najlepszego lekkoatlety i lekkoatletki sezonu. Zaraz potem (1975) nagrodę Francuskiej Akademii Sportu wręczył jej osobiście w Paryżu prezydent Francji – Valery Giscard d’ Estaing.

W plebiscycie „Polityki” i „Przeglądu Sportowego” z 1998 Irena Szewińska została uznana Najlepszym Polskim Sportowcem XX wieku.

Zakończenie kariery sportowej

Po zakończeniu swojej długiej, owocnej i pasjonującej kariery sportowej Irena Szewińska zaangażowała się w pracę w organizacjach sportowych na rzecz innych sportowców, w tym zwłaszcza kobiet. Była prezeską Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, członkinią Rady Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych, wiceprezeską Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz jako pierwsza i jak dotąd jedyna Polka – członkinią Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. W swojej pracy słynęła z żelaznej konsekwencji i woli walki, ale także optymizmu i życzliwości wobec innych.

Irena Szewińska zmarła 29 czerwca 2018, po długiej walce z chorobą nowotworową. Została zapamiętana jako jedna z najlepszych lekkoatletek wszech czasów, która zdobyła medale na czterech kolejnych Igrzyskach Olimpijskich. Dokonała tym samym wyczynu, którego nigdy wcześniej nie osiągnął żaden biegacz czy biegaczka. Żegnało ją wielu, a wśród nich mąż Sławomir Szewiński, oraz dwaj synowie – Andrzej i Jarosław.

W 2020 roku Irena Szewińska została pośmiertnie uhonorowana przez Polski Komitet Olimpijski tytułem Najlepszego Sportowca wszech czasów. To symboliczne wyróżnienie tylko potwierdziło niezaprzeczalną pozycję Ireny Szewińskiej jako jednej z największych postaci w polskim i światowym sporcie. Prestiżowy magazyn „Track & Field News” uznał zmarłą w wieku 72 lat mistrzynię za Najlepszą Lekkoatletkę Wszech Czasów.