Żywność funkcjonalna — klucz do zdrowia

Zainteresowanie konsumentów zdrowym stylem życia, a także rosnąca świadomość na temat wpływu diety na zdrowie sprzyja poszukiwaniom nowych produktów spożywczych — produktów wysokiej jakości, niskim stopniu przetworzenia, które nie tylko zaspokoją ich podstawowe potrzeby żywieniowe, ale także będą wspierać utrzymanie zdrowej sylwetki, dobrej kondycji zdrowotnej, zwalczają oznaki starzenia się lub pozwalają zaoszczędzić czas. Zrozumienie, że dbałość o dietę jako część zdrowego stylu życia może znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania, stworzyło lukratywny rynek dla całej gamy nowych produktów określanych mianem żywności funkcjonalnej.

Czytaj również: Folia grzewcza — skuteczne rozwiązanie na zimne dni

Czym jest żywność funkcjonalna i jak może nam pomóc?

Co oznacza żywność funkcjonalna?

Wiara w leczniczą moc żywności nie jest zjawiskiem nowym — Hipokrates wyraził tę myśl ponad 2000 lat temu, mówiąc: „Niechaj pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem”. Współcześnie te słowa zdają się być bardziej aktualne niż kiedykolwiek wcześniej. Aby zachować zdrowie, nie wystarczą suplementy diety i lekarstwa — równie ważna, zarówno w kontekście profilaktyki, jak i leczenia, jest nasza codzienna dieta.

Pojęcie żywności funkcjonalnej po raz pierwszy zostało użyte w Japonii w latach 80-tych XX wieku. Żywność o Określonym Działaniu Zdrowotnym (FOSHU) została opracowana specjalnie w celu promowania zdrowia lub zmniejszania ryzyka chorób. Japonia jest także pierwszym krajem, który opracował specjalny proces zatwierdzania żywności funkcjonalnej przez organy regulacyjne. Koncepcja żywności funkcjonalnej szybko zyskała na popularności i rozszerzyła się na różne części świata. W Europie kwestia ta pojawiła się w 1996 roku — rozpoczęto wtedy program badawczy pod nazwą „The European Commission’s Functional Food Science in Europe”. Podstawowym jego celem było wypracowanie podstaw naukowych dla pojęcia żywności funkcjonalnej.

Żywność funkcjonalna — definicja

Opracowana w ramach tego programu definicja mówi, że:

"Żywność można uznać za "funkcjonalną" wyłącznie wtedy, jeśli równocześnie z podstawową wartością odżywczą wywiera dodatkowy wpływ na organizm człowieka poprzez poprawę ogólnych i fizycznych warunków albo/i ogranicza ryzyko rozwoju choroby. Ilość pobrania i forma żywności funkcjonalnej powinna być taka, jak jest normalnie oczekiwana w celach żywieniowych. Dlatego nie może mieć postaci pigułek lub kapsułek, tylko formę normalnej żywności "

Żywność funkcjonalna są to zatem produkty o specyficznym fizjologicznym działaniu prozdrowotnym, stosujemy je w celu poprawy zdrowia, zapobieganiu lub wspomaganiu leczenia określonych chorób, w tym cywilizacyjnych. Żywność, aby była określona jako funkcjonalna, musi:

• przypominać żywność konwencjonalną,

• zawierać obok naturalnych składników zwiększoną zawartość składnika aktywnego w niej występującego lub dodatek takiego składnika biologicznie aktywnego, który nie jest obecny w danym środku spożywczym;

• posiadać wykazane naukowo korzystne działanie na stan zdrowotny organizmu ponad efekt żywieniowy, wynikający ze spożycia takiej żywności w ilościach charakterystycznych dla danego środka spożywczego;

• działać korzystnie na samopoczucie i stan zdrowia lub obniżać ryzyko chorób, wpływając na poprawę jakości życia;

• zawierać oświadczenia żywieniowe i zdrowotne oparte na badaniach naukowych.

Kategorie żywności funkcjonalnej

Produkty spożywcze tego rodzaju różnią się między sobą pod względem składu, formy, konsystencji i zakresu oddziaływania, co utrudnia stworzenie jednej prosty klasyfikacji.

Ze względu na skład i wartość odżywczą żywność funkcjonalną dzielimy na:

• Produkty wzbogacone — stosuje się dodatek składnika o działaniu prozdrowotnym, który naturalnie nie występuje w produkcie;

• Produkty wzmocnione — wzrost zawartości i przyswajalności składników naturalnie występujących w tych produktach;

• Produkty ulepszone — w produktach tych eliminuje się składniki niepożądane, np. tłuszcz, lub stosuje się ich zamienniki spożywcze w celu zwiększenia przyswajalności składników odżywczych.

Żywność funkcjonalną otrzymuje się w wyniku jej wzbogacenia w poszczególne substancje bioaktywne lub ich kompozycje, odpowiednie komponowanie poszczególnych składników receptury, obniżenie lub stosowanie zamienników składników niepożądanych oraz zwiększenie dostępności i przyswajalności składników odżywczych.

Związki bioaktywne — czym są?

Związki bioaktywne to podstawowe składniki odżywcze lub związki nieodżywcze, które występują naturalnie w surowcu lub w produkcie poddanym procesowi technologicznemu. Mogą one wzmocnić, osłabiać lub modyfikować funkcje fizjologiczne i metaboliczne organizmu. Są niezbędne do funkcjonowania organizmu, po wchłonięciu zostają wykorzystane jako źródło energii, materiał budulcowy lub jako czynnik regulujący procesy życiowe. Związki te mogą działać w pojedynkę albo w połączeniu, efektem ich działania jest zapobieganie, hamowanie i blokowanie rozwoju wielu procesów chorobowych.

Jakie są korzyści dla zdrowia wynikające ze stosowania składników bioaktywnych?

Jakie składniki bioaktywne stosowane są w żywności funkcjonalnej?

Witaminy — organiczne związki chemiczne, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i funkcjonowaniu organizmu — regulują metabolizm, wpływają na wzrost odporności, neutralizują wolne rodniki, wzmacniają układ immunologiczny, zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory. Witamina B6, witamina B12 i kwas foliowy, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego.

Stanole i sterole roślinne — to związki, które występują w roślinach i wykazują korzystne właściwości zdrowotne — obniżają poziom cholesterolu frakcji LDL, zmniejszają ryzyko zawału mięśnia sercowego. Zapobiegają również rozwojowi zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, wspierając zdolność organizmu do obrony przed infekcjami.

Prebiotyki — to grupa substancji odżywczych, które pełnią istotną rolę w utrzymaniu zdrowia przewodu pokarmowego i mikroflory jelitowej — podwyższają absorpcję wapnia i magnezu (zmniejszają osteoporozę), obniżają ryzyko rozwoju biegunek, stanów zapalnych i zmian nowotworowych w przewodzie pokarmowym.

Probiotyki — produkty probiotyczne regulują naturalną florę układu pokarmowego, łagodzą przebieg biegunek, obniżają poziom cholesterolu, ułatwiają trawienie laktozy, zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory jelita grubego. Stymulują system immunologiczny.

Likopen — związek chemiczny z grupy karotenoidów odpowiedzialny za czerwony kolor wielu owoców i warzyw. Likopen jest silnym przeciwutleniaczem, co oznacza, że pomaga organizmowi zwalczać wolne rodniki, które mogą prowadzić do uszkodzenia komórek i przyczyniać się do wielu chorób, w tym nowotworów. Ma działanie stymulujące na układ immunologiczny, obniża ryzyko chorób serca oraz nadciśnienia tętniczego krwi.

Kapsaicyna — jest organicznym związkiem chemicznym pochodzenia naturalnego, przypisywany jest do grupy alkaloidów. Kapsaicyna wytwarzana jest przez rośliny rodzaju pieprzowców. Stosowana jest w preparatach przeciwbólowych, zwłaszcza w maściach i żelach, aby złagodzić ból mięśni, stawów i nerwów. Działa poprzez ograniczenie przekazywania sygnałów bólowych do mózgu. Wspomaga również leczenie otyłości, przyspiesza spalanie tłuszczów, ma właściwości antyoksydacyjne, obniża ciśnienie krwi.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe — obniżają ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory, obniżają poziom cholesterolu we krwi, zmniejszają ryzyko zapaleń i alergii. Pomocne w profilaktyce i leczeniu chorób.

Jakie są przykłady żywności funkcjonalnej?

• Żywność wzbogacona w antyoksydanty — produkty wzbogacone w witaminy A, E i C — napoje, soki owocowe, soki warzywne, margaryna, płatki śniadaniowe, produkty mleczne, kisiel z witaminą C.

• Żywność wspierająca układ krążenia — produkty wzbogacone w kwasy omega-3 (margaryny czy jajka wzbogacone w kwasy omega-3), żywność wzbogacona w fitosterole (np. margaryny wzbogacone sterolami roślinnymi, jogurty, sery wzbogacone w fitosterole), żywność niskosodowa (np. sól morska jodowana z potasem o obniżonej zawartości sodu), żywność o obniżonej zawartości cholesterolu (np. majonezy bez cholesterolu), żywność zawierająca białko sojowe (napoje i preparaty wzbogacone w białko i izoflawony sojowe).

• Żywność wspomagająca zmniejszenie masy ciała — produkty o obniżonej zawartości cukru (ciasteczka zbożowe bez dodatku cukru, musli bez dodatku cukru, napoje gazowane i mleczne, przetwory warzywno-owocowe, wyroby czekoladowe o obniżonej wartości energetycznej), produkty o obniżonej zawartości tłuszczu (sery pleśniowe light, mleko light), żywność niskoenergetyczna (dżemy i kompoty niskosłodzone).

• Żywność wspomagająca funkcjonowanie przewodu pokarmowego — żywność wzbogacona w błonnik pokarmowy (jogurty z dodatkiem ziaren zbóż, otręby owsiane wysokobłonnikowe), żywność wzbogacona w probiotyki i prebiotyki (jogurty z dodatkiem probiotyków, lody z dodatkiem probiotyków, mleko acidofilne).

• Żywność bez dodatku składników alergennych — produkty niezawierające soi.

• Żywność dla osób z zaburzeniami metabolizmu i trawienia — produkty bezglutenowe, napoje roślinne bez laktozy, masło bez laktozy, jogurty bez laktozy, sery pleśniowe bez laktozy.

Link sponsorowany