Zwolnienie lekarskie — czy można w tym czasie pracować?

Choroba pracownika oraz związana z tym nieobecność w pracy powoduje utratę jego prawa do wynagrodzenia. Według obowiązujących przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w miejsce wypłacanego wynagrodzenia pracownikowi należy się wypłata świadczenia chorobowego. Co roku kontrolerzy ZUS-u odkrywają wiele przypadków fałszywych zwolnień lekarskich i podejmowania pracy w czasie trwania takich zwolnień. W konsekwencji tych działań wstrzymują wypłaty świadczeń chorobowych w wysokości kilkuset milionów złotych. Te działania nieuczciwych pracowników przyczyniają się do znaczących strat finansowych dla systemu ubezpieczeń społecznych. Czy praca w trakcie L4 jest legalna? Czy można pracować na zwolnieniu lekarskim? Przeczytaj artykuł i dowiedz się jakie konsekwencje powoduje praca w trakcie zwolnienia chorobowego.

Czy pracodawca może zmusić pracownika do pracy na zwolnieniu lekarskim?

W czasie zwolnienia lekarskiego pracownik zostaje czasowo zwolniony z obowiązku świadczenia swojej pracy oraz wykonywania innych czynności, które mają z nią związek.

Czas, na który zostaje wystawione zwolnienie chorobowe, powinien być czasem regeneracji i odpoczynku pracownika. To, co może robić w trakcie takiego zwolnienia i to, czy możliwe jest jego wyjście z domu, zależy od kodu L4 wypisanego przez lekarza, czyli od tego co pracownikowi dolega. Według obowiązujących przepisów nie można wykorzystywać L4 do przedłużania swojego urlopu oraz wykonywać w trakcie jego trwania żadnej pracy zarobkowej. Za złamanie tych zasad grozi nam utrata prawa do zasiłku chorobowego.

Pracodawca nie może również zmusić pracownika będącego na zwolnieniu lekarskim do przyjścia do pracy, czy to w pełnym wymiarze czasu pracy, jak i w okresie krótszym. Nie może również nękać pracownika uciążliwymi telefonami czy mailami.

W przypadku, gdy stan zdrowia pracownika ulega poprawie i chce on wrócić do wykonywania pracy oraz skorzystać ze skrócenia L4, wystawionego na nie więcej niż na 30 dni, może to zrobić, jeżeli otrzyma od swojego lekarza zaświadczenie potwierdzające jego zdolność do pracy.

Art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa mówi:

---

„Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia”.

---

Zwolnienie lekarskie w trakcie umowy zlecenia. Czy można wtedy pracować?

Niestety nie jest to możliwe. W trakcie trwania zwolnienia lekarskiego nie jest możliwe wykonywanie żadnych czynności zarobkowych, niezależnie od tego, jaką umowę o pracę posiadamy. Zasady te dotyczą pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na umowę zlecenie.

Czy możliwa jest praca w trakcie zwolnienia lekarskiego, u innego pracodawcy?

Wiele osób pracujących w więcej niż jednym miejscu pracy, zastanawia się, czy możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego tylko w jednej z firm? Niestety, nie ma takiej możliwości. Pracownik pracujący w kilku miejscach, powinien każdemu ze swoich pracodawców dostarczyć kopię zwolnienia lekarskiego. Oprócz tego pracodawca podejrzewający pracownika o niezgodne z prawem wykorzystywanie L4 (np. w celu dorobku w innej firmie), może zlecić kontrolę.

Czy pracownik będący na zwolnieniu lekarskim może pracować zdalnie?

Część osób podczas choroby może rozważać przeniesienia biura do własnego mieszkania i wykonywanie obowiązków zawodowych zdalnie. Wprowadzenie pracy zdalnej stało się popularne w czasie trwania pandemii, gdy wiele osób zmuszonych było do pracy w domu z powodu kwarantanny lub izolacji. Nie dotyczyło to jednak pracy w trakcie zwolnienia chorobowego. W takiej sytuacji, gdyby kontrola wykazała, że pracownik pracował w trakcie trwania L4, automatycznie traci on prawo do zasiłku chorobowego.

Praca na zwolnieniu lekarskim — jakie grożą Ci konsekwencje?

Przyłapanie osoby na pracy w czasie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę świadczeń, które normalnie przysługują choremu pracownikowi. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:

• zasiłek chorobowy — pracownik objęty zwolnieniem lekarskim może utracić prawo do otrzymywania zasiłku chorobowego za cały okres objęty takim zwolnieniem, z wyjątkiem okresu pobytu w szpitalu;

• zasiłek opiekuńczy — jeśli pracownik podjął pracę w czasie zwolnienia lekarskiego, może stracić również prawo do zasiłku opiekuńczego za cały okres objęty kontrolowanym zwolnieniem;

• świadczenie rehabilitacyjne — jeżeli osoba podjęła pracę w czasie zwolnienia lekarskiego, to świadczenie rehabilitacyjne może zostać mu odmówione za miesiąc kalendarzowy, w którym stwierdzono takie nieprawidłowości.

W takiej sytuacji pracownik za nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego nie otrzymuje żadnych pieniędzy. Oprócz tego pracodawca może potraktować takie działanie pracownika jako ciężkie naruszenie obowiązków pracownika, co może skutkować naganą lub nawet zwolnieniem dyscyplinarnym pracownika.

Jak wygląda kontrola pracownika na zwolnieniu lekarskim?

Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego polega na weryfikacji, czy osoba, która korzysta ze zwolnienia, przestrzega zaleceń lekarza oraz nie podejmuje pracy czy innych czynności, niezgodnych z jej stanem zdrowia i które to mogą utrudnić jej powrót do pełnej sprawności. Celem takiej kontroli jest zapewnienie, że świadczenie chorobowe jest udzielone osobie, która faktycznie go potrzebuje i która jest niezdolna do wykonywania swojej pracy z powodu choroby czy urazu.

Podczas kontroli, pracownikowi objętemu zwolnieniem lekarskim może zostać przypisany kontroler. Kontrolerzy mogą przeprowadzać wizyty kontrolne w miejscu zamieszkania pracownika. Mogą również dokonywać kontroli, np. śledząc portale społecznościowe, na których osoby wykorzystujące zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem, umieszczają zdjęcia z wyjazdów, które odbyli, będąc jednocześnie na zwolnieniu lekarskim.

Praca na zwolnieniu lekarskim — kogo może skontrolować ZUS?

Kontrola pracowników przebywających na zwolnieniu lekarskim przez ZUS w niektórych przypadkach jest częstsza w innych nie. Od czego to zależy? Nie jest to przypadkowe. Pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokładnie wiedzą kogo kontrolować.

Takiej kontroli, poddawane są głównie osoby, które często korzystają ze zwolnień lekarskich krótkotrwałych czy też długoterminowych, a także takie osoby, które już kiedyś zostały przyłapane na nieprawidłowym korzystaniu ze zwolnienia lekarskiego i zmuszone zostały do zwrotu pobranego zasiłku.

Praca na zwolnieniu lekarskim — istnieją wyjątki

Mimo zakazu podejmowania pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego istnieją pewne zajęcia, których pracownik może się podjąć i otrzymać za nie wynagrodzenie. Jednym z takich wyjątków jest praca członka obwodowej komisji wyborczej. Wynagrodzenie za taką pracę, zwane dietą, przysługuje członkom komisji w ramach rekompensaty za ich zaangażowanie w działalność społeczną i poświęcony czas.

Praca w komisji wyborczej nie jest formalnie uznawana za pracę zarobkową, a wynagrodzenie nie jest traktowane jako zarobek, lecz jako rekompensata za poświęcony czas i wysiłek w działalność społeczną na rzecz społeczności lokalnej. Oznacza to, że wykonywanie takiej pracy nie powinno zagrażać powrotowi do zdrowia, który jest celem zwolnienia lekarskiego.