Waloryzacja w zamówieniach publicznych — zasady

Waloryzacja wynagrodzeń wykonawców jest istotnym tematem dla osób biorących udział w przetargach. Zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia publicznego (w tym wynagrodzenie wykonawcy, zmiany terminu wykonania umowy) mają wpływ na koszt wykonania zamówienia.

Znowelizowane Prawo zamówień publicznych stanowi, że umowa, której przedmiotem są roboty budowlane, dostawy czy usługi, zawarta na czas dłuższy, niż 6 miesięcy zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy (art. 455 ust. 1 pkt 4). Dotyczy to zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją tego zamówienia.

Zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia (klauzule waloryzacyjne) są obecnie obowiązkowe w każdej umowie w sprawie zamówienia publicznego, którego czas realizacji przekroczy 6 miesięcy. Poprzednio obowiązek odnosił się do umów dłuższych niż 12 miesięcy, gdy przedmiotem umowy były usługi bądź roboty budowlane. Kiedy możliwa jest waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy zamówienia publicznego? Czy dotyczy to przypadku zmiany ceny materiałów? Czy konieczne jest przeprowadzenie nowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego? Jakie są postanowienia ustawy w zakresie zasad wprowadzania zmiany wysokości wynagrodzenia wykonawcy? Jakie są podstawy żądania zmiany wynagrodzenia? Co decyduje o zakresie maksymalnej wartości zmiany wynagrodzenia? Postaramy się przybliżyć Państwu te tematy.

Co to jest waloryzacja wynagrodzenia?

Waloryzacja to zwiększenie wartości pieniężnej świadczenia w celu utrzymania jego realnej wartości na niezmienionym poziomie. Ma na celu zachować realną wartość wypłacanych świadczeń w stosunku do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Kodeks cywilny dopuszcza waloryzację wszystkich świadczeń pieniężnych. W przypadku zamówień publicznych wierzycielem będzie najczęściej wykonawca lub podwykonawca, może też zaistnieć sytuacja, w której w roli wierzyciela wystąpi zamawiający.

Regulacje prawne dotyczące ustalania zmiany wynagrodzenia

Zmiana wynagrodzenia wykonawcy jest możliwa w przypadku umów dłuższych niż 6 miesięcy. 7 października 2022 r. weszła w życie ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców, nowelizująca przepisy ustawy z 2019 r. — Prawo zamówień publicznych, a także wprowadzająca dodatkowe regulacje.

Ustawa nie narzuca procedury waloryzacji wynagrodzenia, ale przewiduje, że może to nastąpić poprzez odniesienie się do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Zgodnie z art. 455 ust. 1 PZP zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego mogą objąć także wynagrodzenie umowne. W takim przypadku ważne jest, aby zmiana umowy została przewidziana w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia, w postaci precyzyjnych i jednoznacznych postanowień umownych, które obejmować będą postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości ceny.

Z kolei na podstawie art. 455 ust.1 pkt 4 Prawa zamówień publicznych, strony mogą dokonać zmiany, waloryzacji wynagrodzenia, które mogą zostać wprowadzone w przypadku:

• konieczności modyfikacji zobowiązania, wynikającego z okoliczności, których zamawiający działający z należytą starannością nie mógł przewidzieć;

• gdy zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy;

• wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą umowy nie może przekroczyć 50% wartości pierwotnej umowy.

Tą przesłankę wskazuje UZP jako możliwą do zastosowania w przypadku gwałtownego wzrostu cen materiałów i kosztów niezbędnych do realizacji umowy.

W ustawie z 7.10.2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców postanowiono wprowadzić kolejną opcję zmiany wynagrodzenia, której jednak nie wprowadzono do przepisów PZP. Art. 48 z.n.u. daje podstawę do zmiany umowy w związku z koniecznością modyfikacji zobowiązania (w szczególności zmiany wysokości ceny), których zamawiający, (działając z należytą starannością) nie mógł przewidzieć. Bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia możliwe są zmiany polegające na:

• zmianie wysokości wynagrodzenia wykonawcy, dodaniu postanowień dotyczących zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia wykonawcy jeśli umowy nie zawierają takich postanowień;

• na podstawie zawartej umowy, postanowienia dotyczące zmiany wysokości wynagrodzenia wykonawcy mogą ulec zmianie. Wprowadzenie nowych zasad wiąże się z ustaleniem maksymalnej wartości zmiany tego wynagrodzenia;

• zmianie postanowień umowy dotyczących jej wykonania, w szczególności dotyczących:

a) zakresu świadczenia wykonawcy, z czym może wiązać się odpowiadająca jej zmiana wynagrodzenia wykonawcy lub sposobu rozliczenia tego wynagrodzenia;

b) terminu wykonania umowy lub jej części, lub czasowego zawieszenia wykonywania umowy lub jej części oraz sposobu wykonywania umowy.

Przepis ten dotyczy umów zawartych przed dniem wejścia w życie specustawy (tj. 10.11.2022 r.) oraz będących w toku w tym dniu. Możliwe jest dokonanie takiej zmiany bez przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia.

Obligatoryjne elementy klauzul waloryzacyjnych

Wprowadzane do umowy postanowienia w zakresie waloryzacji powinny zawierać:

• poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów uprawniający strony do żądania zmiany wynagrodzenia;

• początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia;

• sposób ustalenia takiej zmiany przez odesłanie do wskaźnika zmiany ceny (szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) lub wskazanie innej podstawy, która uprawniałyby strony do żądania zmiany wynagrodzenia;

• sposób wpływu zmiany na koszt wykonania zamówienia i okresy, w których może następować wprowadzanie zmian wysokości wynagrodzenia wykonawcy;

• maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający m.in. ze względu na zmiany zakresu świadczenia wykonawcy.

Zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia mogą być stosowane w przypadku zmiany: stawki podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej, zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, zmian wynagrodzenia dalszych podwykonawców.

Podsumowanie

W dzisiejszym mało przewidywalnym świecie, w którym przedsiębiorcy mają do czynienia z wieloma czynnikami, na które nie maja wpływu, ważne są przepisy, które pozwolą na stabilizację działalności. Możliwości zmiany wynagrodzenia oraz jego sposobu rozliczenia, pozwala na zaplanowanie działania firmy w dłuższej perspektywie. Urealnienie wynagrodzenia wykonawcy pozwala na działalność i zapobieganie skutkom inflacji. Ma to duże znaczenie w przypadku zmiany cen materiałów oraz wynagrodzeń. Nowe przepisy wskazują, że zmiana umowy może dotyczyć zmiany wynagrodzenia oraz wysokości ceny za zamówienie.

Artykuł zawiera autopromocję.