Style kierowania zespołem. To warto wiedzieć!

W zarządzaniu zespołem można wyróżnić trzy główne style: autokratyczny, liberalny oraz demokratyczny. Są to metody zarządzania, które mają charakter stosunkowo stały i powtarzalny. Wybór konkretnego stylu kierowania może być zależny od przekonań, charakteru i osobowości kierownika, a także od umiejętności oraz cech pracowników. Dodatkowo kultura organizacyjna, rodzaj wykonywanych prac oraz zakres działania firmy również mogą wpływać na wybór stylu zarządzania.

W artykule wyjaśniamy, czym jest kierowanie, a także opisujemy trzy główne style zarządzania zespołem według klasyfikacji amerykańskich psychologów – Ronalda Lippitta, Kurta Lewina i Ralpha K. White’a.

Czym jest kierowanie?

Kierowanie jest procesem, który obejmuje planowanie, organizowanie, prowadzenie i kontrolowanie działań członków organizacji oraz efektywne wykorzystanie pozostałych zasobów w celu osiągnięcia założonych celów.

Odpowiedzialność za organizację, przebieg i efekty tego procesu spoczywa na osobie, która zajmuje najwyższe stanowisko w formalnej strukturze instytucji, czyli kierowniku lub dyrektorze. Ten formalny lider jest często określany mianem przywódcy, co podkreśla fakt, że oprócz formalnych uprawnień do zarządzania, posiada również siłę nieformalnego autorytetu. Kierownicy, pełniąc właściwe im funkcje w organizacji, wcielają się w wiele różnorodnych ról.

Styl kierowania — co to jest i jakie są jego rodzaje?

Styl kierowania lub styl przywództwa odzwierciedla sposób, w jaki przełożony postępuje wobec swoich podwładnych i zazwyczaj jest wynikiem jego cech lub przekonań dotyczących efektywnego zarządzania personelem. Warto jednak zauważyć, że styl przywództwa może być wynikiem połączenia cech osobowościowych przełożonego, cech osobowościowych podwładnych oraz struktury zespołu pracowniczego.

Potencjalny styl kierowania to indywidualny pogląd kierującego dotyczący tego, jakie metody powinien stosować w oddziaływaniu na podwładnych. Rzeczywisty styl kierowania to właśnie ten potencjalny styl, który został dostosowany i skorygowany zgodnie z aktualnymi celami postawionymi przed kierownikiem oraz warunkami, w jakich te cele mają być osiągnięte.

Style kierowania według Lewina-Lipitta-White'a

Naukowcy Lewin, Lipitt i White wyodrębnili trzy różne, podstawowe style kierowania:

Styl demokratyczny

Styl demokratyczny (współuczestniczący) to sposób zarządzania zespołem, w którym podwładni mają udział w podejmowaniu decyzji. Zgodnie z teorią sytuacyjnego przywództwa Blancharda, styl kierowniczy powinien być dopasowany do poziomu wiedzy, umiejętności i dojrzałości pracowników. W młodych firmach, które dopiero zaczynają działalność i nie mają dużego doświadczenia w zarządzaniu, menadżerowie często wybierają autokratyczny styl, który z czasem przechodzi w bardziej demokratyczny. To wynika z rozwoju struktury firmy oraz wzrostu kompetencji wśród pracowników i kierownictwa. Styl demokratyczny jest odpowiedni dla przedsiębiorstw, gdzie nie wymagana jest obecność dominującego kierownika, lecz bardziej umiejętny moderator — kierownik. W miarę upływu czasu, gdy pracownicy stają się bardziej samodzielni i zdobywają wyższe kompetencje, kierownik demokratyczny może skupić się na doradztwie i coaching'u, zamiast poświęcać czas na kierowanie operacyjne.

Jakie są charakterystyczne cechy demokratycznego stylu kierowania?

• Kierownik przekazuje znaczący poziom władzy swoim podwładnym, ale zachowuje ostateczną odpowiedzialność za wykonanie zadań oraz kontrolę i możliwość interwencji, aby zapewnić osiągnięcie celów zespołu.

• Podwładni mają duży zakres swobody w podziale zadań i określenia sposobu ich wykonania, wykonują je samodzielnie.

• Przeważa komunikacja dwukierunkowa między szczeblem kierowniczym a wykonawczym. Kierownik aktywnie poszukuje opinii pracowników przed podejmowaniem decyzji, a jego kontakty z podwładnymi są otwarte i bezpośrednie.

• Sprzyja zaangażowaniu pracowników, umożliwiając im udział w podejmowaniu decyzji — kierownik o demokratycznym podejściu zachęca zespół do wspólnego podejmowania decyzji odnośnie celów i zadań.

• W zarządzaniu kluczową rolę odgrywa zaufanie i wiara w podwładnych, co umożliwia otwarte dyskusje, precyzyjne przekazywanie informacji oraz efektywny proces komunikacji. Pracownicy aktywnie uczestniczą w życiu firmy, mając bezpośredni wpływ na jej rozwój.

• W relacjach z innymi ludźmi dominuje współpraca, pomoc, zachęta, życzliwość.

• Kierownik aktywnie dąży do stworzenia pozytywnego klimatu, sprzyjającego współpracy w zespole.

• Kierownik okazuje zainteresowanie życiem osobistym swojego personelu.

• Tworzone są warunki, które sprzyjają ujawnianiu inicjatywy i kreatywności personelu.

Styl autokratyczny

Styl autokratyczny opiera się na centralnym zarządzaniu, w którym władza wynika z autorytetu formalnego. W takim podejściu pracownicy są całkowicie zależni od przełożonego, który stanowi główną postać w organizacji. W tym stylu zachodzi scentralizowanie władzy, a decyzje są podejmowane wyłącznie przez przełożonego, który wydaje polecenia. Kierownik autokrata skupia się głównie na zadaniach, a nie na ludziach. W rezultacie tworzy się dystans pomiędzy pracownikami a kierownictwem.

Kierownik wybiera swój styl kierowania w zależności od jego osobowości, wiedzy i doświadczenia. Swoje podejście opiera na wcześniejszych obserwacjach stosunków między przełożonymi a pracownikami w organizacji, co pozwoliło mu stworzyć schematy zachowań. Jest przekonany, że podejście do roli kierownika w odpowiedni sposób pozwoli mu efektywnie zarządzać. Wierzy, że styl autokratyczny jest najbardziej odpowiedni do kierowania podwładnymi.

Jednak, kierując w ten sposób, powoduje straty w organizacji. Pracownicy wykonują zlecone zadania bez zaangażowania i inicjatywy, ponieważ nie mają możliwości podejmowania własnych decyzji. Zmniejsza się ich poczucie odpowiedzialności za pracę.

Zastosowanie stylu autokratycznego może być korzystne w określonych warunkach. Kluczowe znaczenie ma tutaj relacja między kierownikiem a pracownikami, rodzaj wykonywanych zadań oraz wpływ, jaki kierownik wywiera na podwładnych. Jeśli relacje są pozytywne, a zadania są proste i rutynowe, pracownicy będą posłusznie wykonywać polecenia kierownika. Natomiast w sytuacji, gdy relacje są napięte i zadania są skomplikowane, podejście demokratyczne może zostać zignorowane, a lepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie stylu autokratycznego.

Styl autokratyczny może być także odpowiedni w sytuacjach, gdzie konieczne jest szybkie podejmowanie decyzji lub występuje wysokie ryzyko.

Jakie są cechy autokratycznego managera?

• Przydzielanie zadań podwładnym według własnego uznania

• Dokładne formułowanie poleceń, rozkazywanie

• Ogranicza możliwość dyskusji z pracownikiem

• Kontrola wykonywanych zadań

• Określa cele i wyznacza kierunek, który powinien podążać zespół

• Istotna jest ilość wykonanych zadań, a nie jakość

• Nie uczestniczy w pracy zespołu

• Brak zainteresowania stosunkami interpersonalnymi w zespole

• Dystans na linii przełożony-podwładny

• Stosuje sankcje, przymus

• Motywacja pracowników strachem przed nim samym oraz jego karami

• Ukrywanie konfliktów w zespole

• Nie budzi sympatii, wzbudza nieufność

Styl liberalny

Liberalny kierownik (nieingerujący), charakteryzuje się tym, że nie ingeruje zbytnio w pracę swoich podwładnych, nie interesuje się, nie angażuje się w ocenę ich osiągnięć. Pracownikom pozostawia pełną swobodę w podejmowaniu decyzji, wykonywaniu zadań i kierowaniu zmianami. Kierownik ten unika aktywnego działania, nie motywuje podwładnych i ogranicza swoją rolę do kontroli, czy osiągnięto zamierzone cele. Dla niego zmiany są postrzegane jako konieczne, ale nie interesuje go modyfikacja ani doskonalenie obecnego sposobu funkcjonowania organizacji.

Jakie są cechy liberalnego stylu kierowania?

• Duże zaufanie

• Znikoma ingerencja w działania

• Zapewnienie swobody w działaniach

• Kontrola jest ograniczona

• Obojętność

• Wiara w drugiego człowieka

Liberalny styl zarządzania często prowadzi do niskiej efektywności pracy oraz wprowadza organizacyjny chaos. Brak kontroli nad pracownikami stwarza ryzyko, że nie będą oni odpowiednio zaangażowani w wykonywane zadania. Brak informacji zwrotnych uniemożliwia rozwijanie potencjału pracowników i powtarzanie błędów, których można by było uniknąć. Członkowie zespołu skupiają się głównie na swoich własnych celach i ambicjach, a współpraca w zespole zostaje zaniedbana. Pracownicy pozbawieni kontroli mogą być bardziej skłonni do działania na niekorzyść firmy.

Podsumowanie

Nie ma jednego najlepszego stylu kierowania, ponieważ skuteczny styl zależy od wielu czynników, takich jak kontekst, rodzaj organizacji, osobowość lidera i preferencje zespołu. Istnieje kilka głównych stylów kierowania, z których każdy ma swoje zalety i ograniczenia.

Link sponsorowany