Likopen — co to jest i jakie jest jego zastosowanie?

Likopen jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, pozwalającym skutecznie zwalczać wolne rodniki w organizmie. Wśród całej grupy karotenoidów, posiada on najsilniejsze właściwości antyoksydacyjne. Często spotykany jest w pomidorach i w różnych przetworach pomidorowych. Głośno o likopenie zrobiło się, gdy dostrzeżono związek między sposobem żywienia a ryzykiem występowania nowotworów. Warto więc wprowadzić produkty zawierające likopen do naszej diety, ponieważ ma on wiele właściwości prozdrowotnych. Zobacz, jak działa likopen i gdzie możesz go znaleźć.

Co to jest likopen?

Likopen to organiczny związek chemiczny z grupy karotenoidów, który nadaje czerwony, pomarańczowy lub żółty kolor niektórym owocom i warzywom, zwłaszcza pomidorom, arbu­zom, różowym grejpfrutom czy papai. Oprócz tego jest silnym przeciwutleniaczem, co oznacza, że pomaga chronić komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Likopen dodawany jest też do niektórych produktów i oznaczany jako „E160d”. Ten naturalny barwnik jest bardzo bezpieczny i sprawia, że produkty go zawierające mają piękny intensywny kolor.

Likopen powszechnie znany jest również ze swoich potencjalnych korzyści zdrowotnych. Według przeprowadzonych badań może mieć działanie przeciwnowotworowe, pomaga w ochronie przed chorobami serca, wspiera zdrowie oczu i skóry oraz ma właściwości przeciwzapalne. Oprócz wspomnianych już wyżej właściwości pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Poprawia funkcjonowanie śródbłonka oraz powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, przez co zmniejsza ryzyko udaru lub zawału.

Czytaj też: Endokrynologia: Klucz do zrozumienia układu hormonalnego

W jakich produktach można znaleźć likopen?

Głównym źródłem likopenu są pomidory, zwłaszcza te dojrzewające naturalnie na słońcu, a nie w szklarniach czy pod osłonami. Świeże pomidory zawierają średnio od 0,7 do 20 mg likopenu w 100 g. Jednak największe ilości tej prozdrowotnej substancji znajdują się w produktach pomidorowych poddanych przetworzeniu, takich jak koncentraty, ketchupy, soki, sosy i passaty. Podczas obróbki termicznej, rozdrabniania czy gotowania likopen uwalnia się i staje bardziej przyswajalny dla organizmu. Przykładowo pasta pomidorowa może zawierać od około 5,4 do 150 mg likopenu na 100 g.

Wartości te pokazują, że spożycie przetworzonych produktów pomidorowych może dostarczyć większych ilości likopenu niż surowe pomidory, ponieważ przetworzenie pomidorów zwiększa biodostępność tej substancji, umożliwiając organizmowi lepsze wykorzystanie jej właściwości zdrowotnych. Największe ilości likopenu występuje w pomidorach i ich przetworach, lecz można go również znaleźć w innych czerwonych owocach i warzywach np. papryce, owocach dzikiej róży, arbuzach, czerwonych grejpfrutach i czerwonej gujawie. Ilości likopenu w tych produktach są jednak niewielkie.

Inne największe źródła czerwonego barwnika — likopenu

Owoce łatwo dostępne w Polsce, które zawierają likopen: jabłka, borówki, jagody, mandarynki, winogrona, pomarańcze, grejpfruty, mango, winogrona, porzeczki.

Warzywa zawierające likopen: pomidory, papryka, buraki, marchew, szpinak, kapusta, brokuły.

Spraw, by Twoja dieta była bogata w likopen — poznaj praktyczne wskazówki

W jaki sposób zwiększyć ilość likopenu w swojej diecie? Przestawiamy praktyczne wskazówki:

• wprowadź do swojej codziennej diety owoce zawierające w swoim składzie likopen. Pij świeżo wyciskane soki, czy smoothie, możesz również dodać je do jogurtu czy owsianki. Owocami z dużą ilością likopenu są arbuzy, papaje, borówki i grejpfruty,

• pij soki warzywne, szczególnie polecanym jest sok pomidorowy, dobrym źródłem likopenu są również soki marchewkowe czy grejpfrutowe,

• używaj domowych sosów na bazie pomidorów lub koncentratu pomidorowego, które są bogate w likopen i nie zwierają sztucznych dodatków,

• staraj się łączyć produkty zawierające likopen ze zdrowymi tłuszczami takimi jak np. oliwa z oliwek, nieprzetworzone tłuszcze zwiększają bowiem przyswajalność likopenu.

By móc w pełni skorzystać z dobroczynnych właściwości likopenu, trzeba spożywać go regularnie a zalecana dawka to 6,5-35 mg dziennie. Przykładowo 2-3 średnie pomidory czy 3/4 szklanki soku pomidorowego to 10 mg likopenu. Jedynym skutkiem ubocznym spożywania likopenu może być miejscowe zabarwienie skóry na czerwono-pomarańczowy kolor.

Dzięki likopenowi obniżymy poziom cholesterolu czy zneutralizujemy wolne rodniki. Likopen wykazuje również działanie przeciwzapalne. Ten związek ma więc pozytywny wpływ za nasze zdrowie i urodę, dlatego warto zadbać, by pojawił się w diecie każdego z nas.

Likopen i jego zastosowanie w kosmetyce

Ze względu na swoje właściwości likopen znalazł zastosowanie również w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Dodaje się go do kosmetyków samoopalających, ponieważ ma duże właściwości barwiące. Chroni nas również w pewnym stopniu przed słońcem, ze względu na to, że działa podobnie jak beta-karoten. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest zamiennikiem filtrów przeciwsłonecznych, lecz jedynie środkiem, który po spożyciu może wspomóc nas w problemach związanych nadmiernym opalaniem.

Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym likopenu bywa on również składnikiem kremów pielęgnacyjnych, gdyż ma działanie przeciwrodnikowe. Znajdziemy go w kosmetykach dedykowanych do cery dojrzałej, pozbawionej blasku oraz nadmiernie przetłuszczającej się.

Likopen w profilaktyce raka

Likopen, jako potężny przeciwutleniacz obecny głównie w pomidorach i innych czerwonych owocach i warzywach, zyskał uwagę ze względu na jego korzyści zdrowotne w profilaktyce raka. Badania sugerują, że likopen może wykazywać właściwości przeciwnowotworowe. Jego zdolność do neutralizowania wolnych rodników, uszkadzających komórki organizmu, oraz potencjalne działanie przeciwzapalne, stwarzają możliwość zapobiegania niektórym rodzajom raka. Szczególnie obiecujące wyniki dotyczą raka prostaty i raka piersi. Badania epidemiologiczne wykazały pewną zależność między dietą bogatą w likopen a mniejszym ryzykiem zachorowania na raka prostaty. Podobne wnioski wysnuto w odniesieniu do raka piersi, sugerując, że dieta zawierająca duże ilości likopenu może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia tego rodzaju nowotworu. Oprócz tego dzięki likopenowi zmniejsza się podział komórek raka jelita, ostrej białaczki szpikowej, białaczki erytroblastycznej czy chłoniaka typu Burkitta. Zaobserwowano, że już codzienne spożywanie 30 mg likopenu, może zredukować ryzyko wystąpienia np. raka jelita grubego i odbytnicy nawet o 60 procent.

Należy jednak pamiętać, że to obszar wciąż badany, a likopen nie jest cudownym środkiem zapobiegającym chorobom raka. Jego skuteczność może zależeć od różnych czynników, takich jak ogólna dieta, styl życia i genetyka. Warto jednak mimo wszystko włączyć warzywa i owoce zawierające likopen do swojej diety!