Czym jest wypalenie zawodowe? Czy wymaga pomocy psychologicznej?

Długotrwałe występowanie objawów wypalenia zawodowego może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne pracownika, dlatego ważne jest rozpoznanie i zarządzanie tym stanem w odpowiedni sposób. Wypalenie zawodowe jest istotnym problemem, który wymaga zrozumienia i wsparcia ze strony pracodawców oraz pracowników, aby zapobiegać jego negatywnym skutkom dla zdrowia psychicznego i jakości pracy.

Jakie są jej przyczyny i objawy wypalenia zawodowego?

Czym jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe jest zjawiskiem skomplikowanym, które może wystąpić jako reakcja organizmu na długotrwały stres związany z pracą w zawodach, które cechują kontakt z ludźmi oraz zaangażowanie emocjonalne w rozwiązywanie ich problemów (jak na przykład w opiece zdrowotnej, pracy socjalnej czy nauczaniu). Istnieje wiele różnych definicji tego syndromu, ale wszystkie opierają się na rozumieniu go jako stanu chronicznego zmęczenia i wyczerpania emocjonalnego, które wynikają z rozczarowania i utraty początkowych ideałów.

Wypalenie dotyka zwłaszcza osób, które wcześniej cechowały się wysokim poziomem motywacji, zaangażowania, poczucia osobistych osiągnięć oraz przekonaniem, że są w stanie sprostać wszelkim wyzwaniom. Pierwotny zapał może przekształcić się w poczucie zmęczenia, przytłoczenia, a nawet cynizmu wobec pracy i osób, którym służą.

Jakie są symptomy wypalenia zawodowego?

Wypalenie zawodowe objawia się różnymi fizycznymi, emocjonalnymi i behawioralnymi symptomami. Oto niektóre objawy wypalenia zawodowego:

Wyczerpanie emocjonalne — osoby cierpiące na wypalenie zawodowe mogą odczuwać chroniczne zmęczenie i wyczerpanie, co prowadzi do trudności w radzeniu sobie z codziennymi obowiązkami.

Zobojętnienie i dystansowanie się — wypalenie zawodowe może prowadzić do utraty zainteresowania pracą i braku zaangażowania w wykonywane zadania. Osoby dotknięte tym problemem mogą stawać się obojętne wobec pracy i otoczenia.

Obniżona efektywność — spadek efektywności w wykonywaniu swoich obowiązków, co prowadzi do niższej jakości pracy.

Poczucie beznadziejności i bezradności wobec swojej pracy i sytuacji zawodowej.

Częstsze problemy zdrowotne — wzrost problemów zdrowotnych, takich jak bóle głowy, problemy żołądkowe, zmniejszona odporność, bezsenność itp.

Izolacja społeczna — osoby z wypaleniem zawodowym mogą wycofywać się z życia społecznego i odczuwać izolację w pracy i wśród znajomych.

Trudności w koncentracji — wypalenie zawodowe może powodować trudności w skupianiu się, co wpływa na wydajność i jakość pracy.

Zwiększona ilość błędów — wypalenie zawodowe może prowadzić do zwiększenia liczby popełnianych błędów zawodowych.

Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?

Przyczyną wypalenia zawodowego jest:

Nadmierne obciążenie pracą — pracownicy, którzy doświadczają długich godzin pracy, częstych nadgodzin i ciągłego napięcia, mogą być bardziej podatni na wypalenie zawodowe.

Niewłaściwe zarządzanie — przewodnictwo firmy odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu odpowiednich warunków pracy. Nieefektywne zarządzanie, brak wsparcia od przełożonych i brak jasno określonych celów mogą przyczynić się do wypalenia zawodowego.

Monotonia i brak wyzwań — praca pozbawiona zmienności i wyzwań może prowadzić do braku motywacji i zainteresowania, co może prowadzić do wypalenia zawodowego.

Niska satysfakcja z pracy — brak zadowolenia z wykonywanych obowiązków, brak uznania za wysiłek i sukcesy zawodowe mogą wpływać na negatywny stan psychiczny pracownika.

Brak równowagi między pracą a życiem osobistym — nadmierne zaangażowanie w pracę i brak czasu na życie prywatne może prowadzić do wypalenia zawodowego.

Brak wsparcia społecznego — brak wsparcia ze strony współpracowników i rodziny może wpływać na odczuwanie izolacji i osamotnienia w pracy.

Konflikty w miejscu pracy — stres i napięcie wynikające z konfliktów między pracownikami lub z nadmiernego nadzoru mogą prowadzić do wypalenia zawodowego.

Etapy wypalenia zawodowego

Według badaczy istnieją trzy główne elementy, które wpływają na kształtowanie wypalenia zawodowego i określają jego dynamikę.

Wyczerpanie emocjonalne — jest pierwszym stadium rozwijającego się wypalenia zawodowego. Zapał do pracy i energia ustępuje powolnemu spadkowi zaangażowania. Zasoby emocjonalne pracownika zaczynają się wyczerpywać, co prowadzi do dominującego uczucia bycia "wypalonym", czującym się coraz bardziej "zużytym" oraz mniej skutecznym w porównaniu z początkowym okresem pracy. W miarę pogłębiania się tego stanu wcześniejsze pozytywne wyobrażenia na temat pracy i wysokie wymagania stawiane pracownikowi stają się źródłem rosnącej frustracji i niezadowolenia. Osoby znajdujące się na tym etapie stają się bardziej reaktywne na nawet najmniejsze niepowodzenia, drażliwe i skłonne do wchodzenia w konflikty z kolegami z pracy.

Dystans i cynizm — kolejnym etapem rozwoju wypalenia jest wykształcenie postawy cynizmu wobec klientów, z którymi pracownik ma kontakt. Osoba dotknięta syndromem wypalenia charakteryzuje się emocjonalnym oziębłością, brakiem zaangażowania w relacje z innymi, złośliwością. Tego rodzaju zachowanie jest często zaskakujące, szczególnie jeśli wcześniej pracownik wykazywał empatię, życzliwość i wkładał dużo wysiłku w profesjonalne wykonywanie swoich obowiązków. Postępujący proces wypalenia zawodowego sprawia, że pracownik staje się coraz bardziej znużony i wyczerpany swoją pracą, co może prowadzić do rozwijania negatywnego nastawienia wobec osób, z którymi ma bezpośredni kontakt w swojej pracy.

Poczucie braku kompetencji i osiągnięć — ostatnim stadium jest odczuwanie spadku własnych umiejętności oraz brak zadowalających osiągnięć w pracy. Wykonywanie obowiązków zawodowych staje się wyjątkowo trudne, a pracownik odczuwa ogromne zmęczenie i apatię. Jego wyniki pracy postrzega jako niewystarczające, słabe i powodujące rozczarowanie. W tym etapie pojawiają się liczne symptomy, takie jak: ciągłe uczucie wyczerpania, brak pozytywnych uczuć w stosunku do współpracowników, wybuchy gniewu i rozżalenie, trudności ze snem oraz częste sięganie po tzw. wspomagacze w celu chwilowego złagodzenia przykrych uczuć. Dodatkowo charakterystyczne są dolegliwości fizyczne świadczące o wysokim poziomie stresu, choroby oraz częsta absencja w pracy. W tym stadium pracownik może czuć się kompletnie zniechęcony do swojej pracy, a brak satysfakcji i poczucie nieefektywności mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zarówno dla jego zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.

Wypalenie zawodowe – pomoc psychologiczna

Wiele osób, które doświadczają nadmiernego stresu w pracy, nie zdaje sobie sprawy, jak skutecznie radzić sobie ze stanem wyczerpania. Jednak skutki wypalenia zawodowego mogą negatywnie wpływać na zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Życie w ciągłym stresie może prowadzić do wystąpienia chorób serca, zawału, udaru, parestezji, cukrzycy, migreny oraz otyłości. Dodatkowymi konsekwencjami mogą być przewlekłe zmęczenie, bezsenność i depresja. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować objawów wypalenia zawodowego. Kluczowa może być odpowiednia pomoc psychologiczna. Terapia pozwala odzyskać równowagę i spokój wewnętrzny, nabrać dystansu i z nowym zapałem podjąć kolejne wyzwania zawodowe.

Jak leczyć wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe jest stanem fizycznego, emocjonalnego i mentalnego wyczerpania spowodowanego długotrwałym stresem w pracy. Pomoc psychologiczna może być niezwykle wartościowa w radzeniu sobie z tym problemem. Oto kilka korzyści, jakie może przynieść:

1. Rozpoznanie Problemu: Psycholog pomoże zrozumieć i zidentyfikować objawy wypalenia zawodowego. Często samo uświadomienie sobie, że to, co przeżywamy, ma swoją nazwę i jest powszechnym problemem, może być dużym krokiem naprzód.

2. Techniki Radzenia Sobie ze Stresem: Terapeuta może nauczyć różnych technik radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, mindfulness, czy metody zarządzania czasem.

3. Praca nad Przyczynami Wypalenia: Pomoc psychologiczna może pomóc w zrozumieniu głębszych przyczyn wypalenia, takich jak problemy w relacjach zawodowych, nieodpowiednie warunki pracy, czy nierozwiązane konflikty.

4. Wzmacnianie Samooceny i Asertywności: Terapia może pomóc w odbudowaniu samooceny, która często cierpi w wyniku długotrwałego stresu, oraz w rozwijaniu asertywności w miejscu pracy.

5. Wsparcie w Zmianie Sytuacji Zawodowej: Jeśli to konieczne, psycholog może pomóc w procesie poszukiwania nowej pracy lub zmiany ścieżki kariery, co może być częścią rozwiązania problemu wypalenia.

6. Rozwój Umiejętności Radzenia Sobie z Emocjami: Uczenie się, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, które często towarzyszą wypaleniu, jest kluczowe dla zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia.

7. Wsparcie i Rozumienie: Możliwość rozmowy z kimś, kto rozumie i wspiera, jest sama w sobie bardzo cenna. Często ludzie z wypaleniem zawodowym czują się osamotnieni ze swoimi problemami.

8. Zapobieganie Nawrotom: Praca z psychologiem może pomóc w zapobieganiu przyszłym epizodom wypalenia poprzez rozwijanie lepszych strategii radzenia sobie ze stresem i dbania o własne dobrostan.

Każdy przypadek wypalenia zawodowego jest inny, więc ważne jest, aby podejście terapeutyczne było dostosowane do indywidualnych potrzeb osoby poszukującej pomocy.

Nalezy Pamietać, że leczenie tego syndromu powinno odbywać się pod nadzorem psychologa.

L4 na wypalenie zawodowe?

W czerwcu 2019 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) formalnie uznała wypalenie zawodowe za oficjalną diagnozę medyczną i wprowadziła tę przypadłość do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11). W praktyce oznacza to, że specjaliści medyczni będą mogli wydawać zwolnienia lekarskie (L4) dla osób, u których zostanie zdiagnozowane wypalenie zawodowe.

Czy pracownik może skorzystać z L4 w momencie, gdy jest przemęczony obowiązkami wykonywanymi na co dzień w warunkach długotrwałego stresu?

Od 1 stycznia 2022 r. wypalenie zawodowe będzie uznawane za chorobę, na którą pracownik będzie mógł otrzymać L4. Objawy wypalenia zawodowego wpływają nie tylko na życie zawodowe, dotykają również innych aspektów życia. Do tej pory, wypalenie zawodowe nie mogło być podstawą do otrzymania zwolnienia od pracy, teraz ma się to zmienić.

Decyzja o wystawieniu zwolnienia lekarskiego (L4) z powodu wypalenia zawodowego wiąże się z pewnym ryzykiem, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych może poddać je w wątpliwość. To wynika z faktu, że wypalenie zawodowe nie jest formalnie uznawane za stan medyczny ani chorobę. Zamiast tego, jest traktowane jako syndrom, który może wpływać na zdrowie pracowników.

Ponieważ wypalenie zawodowe nie jest uznawane za chorobę zawodową, nie znajduje się na wykazie chorób zawodowych. Dlatego też wystawienie zwolnienia lekarskiego z powodu wypalenia zawodowego może zostać poddane weryfikacji przez instytucję ubezpieczeniową.

W praktyce, wystawienie L4 z powodu wypalenia zawodowego może być utrudnione lub zakwestionowane, ponieważ jego status medyczny nie jest jednoznaczny. Warto zwrócić uwagę na to, że wypalenie zawodowe wymaga indywidualnej oceny lekarza i może wymagać wsparcia specjalisty, takiego jak psycholog, aby potwierdzić i uzasadnić konieczność zwolnienia lekarskiego.