Czym jest elastyczna organizacja pracy? Kto może złożyć wniosek o elastyczny czas pracy?

Artykuł powstał przy współpracy z firmą Fortuna Spk, oferującej usługi outsourcingowe

Z każdym rokiem coraz większa liczba pracodawców sięga po rozwiązanie w postaci elastycznego czasu pracy. Elastyczny czas pracy to model organizacji pracy, w którym pracownicy mają pewną swobodę w określaniu godzin, w których pracują, przy zachowaniu pewnych wyznaczonych ram czasowych.

Na czym polega elastyczny czas pracy? Jakie konsekwencje niesie dla pracodawcy, jak i pracownika? W poniższym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania.

Definicja czasu pracy

Czasem pracy jest czas, gdzie pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Pozostawanie w dyspozycji obejmuje:

• Faktyczną pracę

• Okres nieświadczenia pracy jeżeli pracownik jest gotowy do pracy (fizycznej, intelektualnej i prawnej) w zakładzie pracy lub innym miejscu wykonywania pracy.

Do czasu pracy zaliczyć można nie tylko okresy faktycznego świadczenia pracy. Poza okresem faktycznie świadczonej pracy do czasu pracy wlicza się z mocy prawa między innymi:

• 15-minutową obowiązkową przerwę w pracy

• Przerwy na karmienie dziecka piersią

• Czas zwolnienia od pracy w związku z przeprowadzaniem badań lekarskich w związku z ciążą,

• Przerwy, które są wprowadzone dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia

• Czas przeprowadzania okresowych i kontrolnych badań lekarskich

• Przerwy wynikające z pracy przy monitorach ekranowych

• Czas szkolenia w zakresie bhp.

Czym jest ruchomy czas pracy?

Elastyczny czas pracy (ruchomy czas pracy) to model organizacji pracy, w którym pracownicy mają pewną swobodę w określaniu godzin, w których pracują, przy zachowaniu pewnych wyznaczonych ram czasowych. W tym podejściu pracodawcy zwykle koncentrują się na wynikach i osiągnięciach, bardziej niż na tradycyjnych godzinach pracy.

Pracodawcy mają możliwość wdrożenia elastycznego modelu czasu pracy w sytuacjach uzasadnionych specyfiką pracy, strukturą organizacji lub miejscem wykonywania pracy. Aktualnie, elastyczny czas pracy jest powszechnie wykorzystywany w sektorze handlowym. W przyszłości zgodnie z nowymi przepisami elastyczny czas pracy będzie dostępny dla szerszego grona pracowników, w tym przede wszystkim dla rodziców. Nowy proces składania wniosków o elastyczny czas pracy znacząco wzmocni prawa pracowników.

Elastyczna organizacja pracy obejmuje:

Indywidualny rozkład czasu pracy — polega na uzgodnieniu go przez pracodawcę zgodnie z życzeniem pracownika w ramach obowiązującego systemu pracy.

Ruchomy czas pracy — przewiduje różne godziny rozpoczynania pracy, w którym pracownik sam decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.

System zadaniowego czasu pracy — daje możliwość pracownikowi, aby mógł swobodnie ustalić czas, który potrzebuje na wykonanie zadań, przy jednoczesnym uwzględnieniu norm wynikających z Kodeksu pracy.

Elastyczne formy organizacji czasu pracy np. praca w przerywanym czasie pracy, indywidualnym rozkładzie czasu pracy lub w ruchomym czasie pracy.

Jakie są korzyści dla pracownika?

• Dopasowanie do rytmu życia — elastyczny czas pracy pozwala pracownikom dostosować harmonogram do swojego rytmu życia, uwzględniając obowiązki rodzicielskie, zajęcia pozazawodowe i inne zobowiązania.

• Poprawa równowagi pracy i życia prywatnego — to podejście pomaga zmniejszyć napięcie między pracą a życiem osobistym, dając pracownikom większą kontrolę nad swoim czasem i redukując stres.

• Efektywność w pracy — pracownicy mogą wybierać godziny, w których są najbardziej produktywni, co może przynieść lepsze wyniki.

Jakie są korzyści dla pracodawcy?

• Zwiększona produktywność — elastyczny czas pracy może sprzyjać wyższej produktywności, ponieważ pracownicy pracują wtedy, gdy są najbardziej skoncentrowani i efektywni.

• Zatrzymanie talentów — taki model może przyciągnąć utalentowanych pracowników, którzy cenią sobie swobodę w organizacji swojego czasu pracy.

• Oszczędność kosztów — jeśli nie ma potrzeby utrzymywania tradycyjnych godzin biurowych, może to przyczynić się do obniżenia kosztów operacyjnych.

Elastyczny czas pracy — przepisy prawne

Elastyczny czas pracy reguluje Art. 1401 Kodeksu pracy

§ 1. Rozkład czasu pracy może przewidywać różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy.

§ 2. Rozkład czasu pracy może przewidywać przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.

§ 3. Wykonywanie pracy zgodnie z rozkładami czasu pracy, o których mowa w § 1 i 2, nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.

§ 4. W rozkładach czasu pracy, o których mowa w § 1 i 2, ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Elastyczny czas pracy — jakie zmiany w Kodeksie pracy?

Od 2023 roku, zmiany wprowadzone przez unijne dyrektywy rozszerzyły kategorię pracowników, którzy mogą ubiegać się o elastyczny czas pracy. Z tej możliwości skorzystać mogą również rodzice.

Nowy Kodeks pracy umożliwia wybranym rodzicom składanie wniosków o elastyczną organizację pracy. Zgodnie z przepisem, pracownicy, którzy sprawują opiekę nad dzieckiem do momentu ukończenia przez nie 8 roku życia, mogą wystąpić z wnioskiem – zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej – o zastosowanie elastycznej organizacji pracy. Wniosek taki należy złożyć najpóźniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznego czasu pracy.

Elastyczny czas pracy obejmuje następujące aspekty:

• Pracę zdalną

• Przerywany czas pracy

• Skrócony czas pracy

• Ruchomy czas pracy

• Weekendowy czas pracy

• Indywidualny czas pracy.

Rodzic zainteresowany objęciem go elastyczną organizacją pracy będzie zobowiązany złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy.

Wniosek musi zawierać:

• Imię i nazwisko dziecka

• Przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy

• Termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy

• Rodzaj elastycznej organizacji pracy, z której pracownik planuje korzystać.

Pracodawca jest zobowiązany do rozpatrzenia wniosku, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby pracownika, w tym określenie terminu oraz powód, dla którego taka elastyczna forma organizacji pracy jest potrzebna. Dodatkowo uwzględnione zostaną także własne wymagania i możliwości pracodawcy, takie jak konieczność utrzymania ciągłości pracy, organizacja zadań lub charakter wykonywanej pracy. Kluczowe będzie, aby pracodawca udzielił odpowiedzi na złożony przez pracownika wniosek.