Czym jest darowizna?

Otrzymywanie darowizn jest dosyć powszechnie spotykaną sytuacją, w takich sytuacjach często nie sporządza się formalnej umowy darowizny. Warto dowiedzieć się czym jest darowizna, jak sporządzić umowę darowizny, jakie są zasady zwolnienia z podatku od darowizn oraz prawidłowego rozliczenia z organami podatkowymi.

Darowizna — przepisy prawa

Kodeks Cywilny definiuje darowiznę jako (art. 888) „forma umowy, w której darczyńca zobowią­zuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swe­go majątku”.

Darowizna to dobrowolne przekazanie osoby fizycznej lub prawnej majątku, lub jego części na rzecz innej osoby fizycznej, lub prawnej bez oczekiwania na jakąkolwiek zapłatę. Przekazanie to może dotyczyć różnego rodzaju rzeczy materialnych, takich jak nieruchomości, samochody, przedmioty wartościowe, ale także pieniędzy czy udziałów w spółce. Darowizna jest jednym z rodzajów umów cywilnoprawnych i wymaga wyraźnej woli darczyńcy oraz akceptacji obdarowanego.

Co może być przedmiotem darowizny?

Darowizna może być przekazana na różne cele, takie jak np. wsparcie finansowe osoby potrzebującej, zaspokojenie potrzeb rodziny, czy też cele charytatywne. Darowizną mogą być:

Pieniądze — jeden z najczęstszych przedmiotów darowizny. Darczyńca może przekazać obdarowanemu środki finansowe w ramach przelewu na rachunek bankowy lub przekazać je w gotówce. Choć w Kodeksie cywilnym nie ma żadnych ograniczeń co do kwoty darowanych pieniędzy, to w Ustawie o podatku od spadków i darowizn istnieją regulacje, które dotyczą kwestii zwolnienia od podatku.

Nieruchomości i ruchomości — w ramach darowizny przekazywane są głównie nieruchomości, samochody, a także inne przedmioty, jak np. telewizor, sprzęt komputerowy, sprzęt muzyczny itp. W ramach darowizny może być również przekazane zboże, węgiel lub inne towary.

Prawa — poprzez akt darowizny darczyńca może przekazać obdarowanemu różnego rodzaju prawa. Mogą to być między innymi prawa związane z użytkowaniem nieruchomości, jak np. prawo użytkowania wieczystego czy własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego. Ponadto możliwe jest przekazanie praw autorskich lub innych praw związanych z działalnością gospodarczą, takich jak np. koncesja czy licencja na korzystanie z określonego znaku towarowego. Darowizna może więc dotyczyć nie tylko przedmiotów materialnych, ale także abstrakcyjnych praw, które mają wartość ekonomiczną.

Umorzenia — darowizna może obejmować również umorzenie zobowiązania obdarowanego wobec darczyńcy lub w stosunku do osoby trzeciej.

Czytaj również: Adwokat - jak przygotować się do wizyty?

Umowa darowizny

Umowa darowizny to umowa cywilnoprawna między dwoma stronami — darczyńcą i obdarowanym. Strony umowy darowizny mają różne role i obowiązki w trakcie procesu przekazania majątku. Stronami umowy darowizny są:

Darczyńca — jest stroną, która dobrowolnie przekazuje swoją własność na rzecz drugiej strony bez oczekiwania na zapłatę. Darczyńca musi wyrazić swoją wolę woli przekazania majątku w formie pisemnej umowy darowizny i zgodzić się na przekazanie swojej własności na rzecz obdarowanego.

Obdarowany — jest stroną, która otrzymuje darowiznę od darczyńcy. W ramach umowy darowizny, obdarowany musi wyrazić swoją zgodę na przyjęcie darowizny i zobowiązać się do przestrzegania zasad określonych w umowie. W przypadku przekazania nieruchomości lub pojazdu obdarowany jest również zobowiązany do zapłacenia podatku od darowizny.

W umowie darowizny powinny zostać dokładnie określone prawa i obowiązki każdej ze stron, opisane przedmioty darowizny, określona wartość majątku, termin i sposób przekazania darowizny oraz warunki ewentualnego zwrotu darowizny. Każda ze stron umowy powinna otrzymać odpowiadającą jej kopię umowy darowizny.

Darowizna — czy jest zwolniona z podatku?

W przypadku darowizny nieruchomości lub pojazdu istnieje obowiązek uiszczenia podatku od darowizny, który zależy od wartości przekazanego majątku oraz stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. W przypadku podatku od spadku i darowizn wyróżnia się 3 grupy podatkowe:

Grupa I — należą do niej: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie. Kwota wolna od podatku dla I grupy podatkowej obowiązująca do 1 lipca 2023: 10 434 zł, kwota wolna od podatku obowiązująca od 1 lipca 2023: 36 120 zł.

Grupa II — obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Kwota wolna od podatku dla II grupy, obowiązująca do 1 lipca 2023: 7 878 zł, kwota wolna od podatku obowiązująca od 1 lipca 2023: 27 090 zł.

Grupa III — obejmuje innych nabywców. Kwota wolna od podatku obowiązująca do 1 lipca 2023: 5 308 zł, kwota wolna od podatku obowiązująca od 1 lipca 2023: 18 060 zł.

W ramach grupy I wyróżnia się tzw. grupę 0 — należą do niej: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha.

Ustawodawca ustalił limity wartości darowizn, które są zwolnione z podatku dla wszystkich grup. Kwota ta odnosi się do pięciu ostatnich lat, a jeśli suma darowizn od jednej osoby nie przekroczyła limitu w ciągu pięciu lat, to nie ma potrzeby składania zeznania podatkowego.

Gdzie i w jaki sposób zgłosić otrzymanie darowizny?

W przypadku przekroczenia limitu, jeśli darowizna pochodzi od osoby z pierwszej grupy podatkowej, konieczne jest zgłoszenie jej na druku SD-Z2. W przypadku, gdy darczyńcą była osoba z drugiej lub trzeciej grupy, należy złożyć formularz SD-3 do urzędu skarbowego.

Jeżeli kwota darowizny od najbliższej osoby (np. od rodzica) przekroczyła w ciągu ostatnich pięciu lat kwotę limitu, należy zgłosić ten fakt w ciągu sześciu miesięcy w urzędzie skarbowym.

Jakie są konsekwencje niezgłoszenia darowizny?

Niezgłoszona darowizna może być przyczyną poważnych konsekwencji.

Jeśli nie zgłosisz darowizny w urzędzie skarbowym, zostanie to uznane za oszustwo przez fiskusa, co może skutkować nałożeniem kary podatkowej w wysokości 20% stawki podatku. W zależności od kwoty nadwyżki ponad limit wolny od podatku oraz bliskości związku osoby obdarowanej i obdarowującej podatek wynosi zwykle od 3 do 20%.

Link sponsorowany