Czy osoba małoletnia może prowadzić działalność gospodarczą?
W obecnych czasach, założenie firmy stało się stosunkowo proste i można dokonać tego za pośrednictwem Internetu. Z tego powodu coraz więcej osób niepełnoletnich decyduje się na podjęcie pracy, usamodzielnienie się lub nawet założenie własnej firmy. Czy osoba niepełnoletnia może założyć firmę? W niniejszym artykule przedstawimy odpowiedź na to pytanie.
Kim jest przedsiębiorca w świetle polskiego prawa?
W polskim prawie istnieje kilka definicji przedsiębiorcy. Dwie najważniejsze z nich obecne są w: ustawie – Prawo przedsiębiorców i Kodeksie cywilnym. Obydwie z nich są jednakowe. Jedyną zasadniczą różnicą jest dopuszczenie przez Kodeks cywilny wykonywania działalności zawodowej i to we własnym imieniu.
Definicja przedsiębiorcy według Prawa przedsiębiorców
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną i wykonująca działalność gospodarczą, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.
Definicja przedsiębiorcy według Kodeksu cywilnego
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna oraz osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną i prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, której odrębna ustawa przyznaje jednak zdolność prawną.
Czym jest zdolność prawna a czym zdolność do czynności prawnych?
Prawo nie daje jasnej odpowiedzi na pytanie: “Czy status przedsiębiorcy może posiadać także osoba niepełnoletnia?”. Aby ją pozyskać, trzeba zrozumieć pojęcia zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych.
Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Można być właścicielem jakiejś rzeczy.
Zdolność prawna przysługuje:
-
osobom fizycznym, czyli każdemu człowiekowi (od narodzin do śmierci);
-
osobom prawnym (od chwili powstania, aż do zaprzestania działalności);
-
jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (na przykład spółka jawna).
-
Z kolei zdolność do czynności prawnych to możliwość wykonywania praw i obowiązków oraz zaciągania zobowiązań we własnym imieniu.
Wyróżniamy następujące rodzaje zdolności prawnej:
-
ograniczona;
-
pełna.
Ograniczoną zdolność prawną posiadają osoby, które ukończyły 13. rok życia i osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Aby móc dokonywać czynności, muszą one mieć zgodę swojego przedstawiciela ustawowego.
Bez takiej zgody mogą za to:
-
zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego;
-
rozporządzać swoimi zarobkami, chyba, że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej;
-
rozporządzać przedmiotami oddanymi im przez przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku;
-
podpisywać umowy o pracę i dokonywać czynności prawnych, które ich dotyczą.
Inne czynności dokonane przez osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych muszą być potwierdzone przez ich przedstawicieli ustawowych. Osoby te mogą same potwierdzać dokonane przez siebie czynności dopiero po ukończeniu 18. roku życia.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 18. rok życia. Mogą dokonywać wszystkie czynności we własnym imieniu.
Zakładanie firmy przez nieletniego
Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych jest konieczne przy zakładaniu własnej firmy. Jej brak nie pozwala być samodzielnym uczestnikiem w obrocie gospodarczym ani dokonywać samodzielnie większości czynności.
Osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może jednak prowadzić własną firmę. Muszą jednak na to wyrazić zgodę jej przedstawiciele ustawowi, a więc najczęściej rodzice. W niektórych sprawach do dokonania czynności potrzebna jest zgoda sądu.
Rejestracja firmy młodocianego w CEIDG
Tylko osoba pełnoletnia może założyć jednoosobową działalność gospodarczą, dokonując wpisu rejestracyjnego do CEIDG. Taki wpis nie podlega również dziedziczeniu. Wynika z tego, że osoba przed 18. rokiem życia nie może kontynuować działalności w przypadku otrzymania darowizny w postaci prawa do przedsiębiorstwa, nabycia firmy w jego imieniu (za zezwoleniem sądu opiekuńczego) lub odziedziczenia przez niego przedsiębiorstwa.
Dziedziczenie firmy przez małoletniego
Osoba niepełnoletnia, która otrzymała firmę w spadku (po śmierci przedsiębiorcy, poprzedniego właściciela firmy), powinna:
-
zarejestrować odziedziczoną firmę na swoje nazwisko w CEIDG (wpis nie podlega dziedziczeniu);
-
wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku, w skład którego wejdą środki trwałe i wyposażenie należące do majątku firmy spadkodawcy;
-
przejąć zobowiązania zmarłego przedsiębiorcy.
Dziedziczeniu podlegają składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa, a nie ono samo.
Na przyjęcie spadku przez małoletniego musi także wyrazić zgodę jego przedstawiciel ustawowy.
W ten sposób osoba niepełnoletnia staje się przedsiębiorcą. Czynności w jej wykonaniu musi jednak wykonywać przedstawiciel ustawowy. Samodzielne prowadzenie firmy możliwe jest dopiero po osiągnięciu przez nią pełnoletności.
Udziały i akcje dla niepełnoletniego
Osoba niepełnoletnia może posiadać udziały i akcje w spółkach handlowych. Posiadanie pełnej zdolności do czynności jest w takiej sytuacji niezbędne wyłącznie w przypadku członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów i prokurentów.
Osoba małoletnia, która posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może zawrzeć umowę spółki bez przystępowania do niej.
Jeśli chodzi o zaciąganie zobowiązań przez osoby niepełnoletnie w spółkach osobowych, to rzeczywiście, zgodnie z przepisami, niepełnoletni nie mogą samodzielnie zaciągać zobowiązań spółki bez zgody sądu, ponieważ wspólnicy spółki osobowej odpowiadają za zobowiązania spółki. Zgoda sądu jest potrzebna w celu ochrony interesów osoby niepełnoletniej, a także innych wspólników spółki.
Podsumowanie
Zgodnie z polskim prawem, osoba, która ukończyła 13 lat, może zostać przedsiębiorcą, ale tylko za zgodą swoich przedstawicieli ustawowych, czyli zwykle rodziców lub opiekunów prawnych. W przypadku podejmowania ważnych decyzji dotyczących prowadzenia firmy, takich jak np. zawieranie umów czy podejmowanie zobowiązań finansowych, konieczna jest zgoda przedstawicieli ustawowych lub nawet sądu.
Mimo że osoba niepełnoletnia może być wpisana do rejestrów firmy, to jednak nie może samodzielnie prowadzić działalności gospodarczej, ponieważ nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych. Tę zdolność ma tylko osoba pełnoletnia, która jest w stanie samodzielnie podejmować decyzje związane z prowadzeniem firmy i odpowiadać za swoje czyny przed prawem.
W praktyce, przedstawiciele ustawowi (np. rodzice) często wspierają młodych przedsiębiorców i pomagają im podejmować decyzje związane z prowadzeniem firmy. Jednakże, ze względu na ograniczenia wynikające z braku pełnej zdolności do czynności prawnych, przedsiębiorstwo może prowadzić jedynie osoba pełnoletnia.