Amortyzacja środków trwałych — na czym polega?

Środki trwałe to składniki majątku trwałego, które są wykorzystywane w przedsiębiorstwie przez co najmniej 12 miesięcy. Podlegają one stopniowemu zużyciu, co nazywane jest procesem amortyzacji. Czym dokładnie jest amortyzacja? Kto jest odpowiedzialny za jej dokonywanie oraz kto ma prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych? Odpowiedzi znajdziesz w poniższej publikacji.

Czym jest amortyzacja?

Amortyzacja wynika z procesu stopniowego zużycia środków trwałych, co prowadzi do zmniejszenia ich wartości w czasie użytkowania. Ten proces polega na regularnym i planowanym zaliczaniu części kosztów związanych z zakupem lub wytworzeniem tych aktywów do kosztów firmy, co nazywane jest odpisem amortyzacyjnym. Wielkość odpisu zależy od rodzaju środka trwałego, przypisanej stawki amortyzacyjnej (istnieje 10 stawek) oraz metody amortyzacji.

Chcesz zdobyć nowych klientów? Zamów bazę danych firm!

Ważną cechą amortyzacji środków trwałych jest to, że odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu i mają wpływ na wysokość podatku dochodowego, który przedsiębiorstwo musi zapłacić w danym okresie. Innymi słowy, dzięki uwzględnieniu kosztów amortyzacji, przedsiębiorca może zmniejszyć wysokość podatku.

Amortyzacji podlegają zarówno środki trwałe wymienione w Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), jak i wartości prawne i niematerialne o początkowej wartości przekraczającej 10 000 złotych. Odpisy amortyzacyjne są dokonywane od wartości początkowej tych aktywów, która zazwyczaj jest obliczana na podstawie ceny zakupu lub kosztu wytworzenia, uwzględniając późniejsze ulepszenia. Proces amortyzacji kończy się, gdy początkowa wartość środka trwałego zostaje zrównana z dokonanymi odpisami amortyzacyjnymi.

Jakie są metody amortyzacji środków trwałych?

Ze względu na zróżnicowany czas zużycia różnych rodzajów środków trwałych istnieje kilka metod amortyzacji. Obejmują one amortyzację liniową (w tym przyspieszoną lub indywidualną), degresywną oraz jednorazową. Każda z tych metod ma swoje własne założenia i niektóre z nich można zastosować tylko do określonych grup środków trwałych.

Metoda liniowa

Jest to najczęściej stosowana i najprostsza metoda. Opiera się na założeniu, że środek trwały zużywa się równomiernie, czyli w jednakowym tempie przez cały okres użytkowania. Wartość odpisów amortyzacyjnych jest obliczana na podstawie stałej rocznej stawki, która zależy od grupy, do której należy dany środek trwały zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych.

Metoda liniowa umożliwia równomierne rozłożenie kosztów zakupu środka trwałego w czasie, co jest korzystne dla przedsiębiorców planujących uzyskać kredyt bankowy lub chcących uniknąć nagłego wzrostu kosztów.

W ramach metody liniowej wyróżnia się dwa podtypy: metodę liniową indywidualną i metodę liniową przyspieszoną.

Metoda liniowa indywidualna dotyczy używanych lub ulepszanych stałych aktywów, które po raz pierwszy są wprowadzane do ewidencji danego podatnika. Przedsiębiorca sam ustala minimalny okres amortyzacji, który wynosi od 24 do 60 miesięcy dla maszyn i urządzeń, a dla środków transportu 30 miesięcy. Dla budynków niemieszkalnych minimalny okres amortyzacji wynosi od 40 do 100 lat, w zależności od wartości początkowej.

Ustawa precyzuje, jakie aktywa można zakwalifikować jako używane. Są to te środki trwałe, które przed zakupem przez przedsiębiorcę (przed pierwszym wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych) były używane przez co najmniej 6 miesięcy. Natomiast ulepszone środki to te, na które przedsiębiorca poniósł wydatki przekraczające 20% wartości początkowej, w przypadku budynków — przekraczające 30% wartości początkowej.

Metoda liniowa przyspieszona pozwala zwiększyć stawkę amortyzacyjną dla wybranych środków trwałych, które są bardziej narażone na intensywne użytkowanie lub trudne warunki (np. maszyny do robót drogowych, budynki w złym stanie). Każdemu rodzajowi takiego środka przypisany jest określony współczynnik podwyższający, który po przemnożeniu przez stawkę amortyzacyjną generuje większe odpisy amortyzacyjne.

Metoda degresywna

W przeciwieństwie do metody liniowej metoda degresywna zakłada malejące odpisy amortyzacyjne dla środków trwałych. Oznacza to, że w początkowym okresie użytkowania środki te ulegają szybszemu zużyciu, niż w późniejszych okresach, co skutkuje malejącą stawką amortyzacyjną wraz z upływem czasu. Metoda degresywna umożliwia zastosowanie wyższych odpisów amortyzacyjnych na początku cyklu użytkowania danego środka. Przyspiesza ona proces amortyzacji w porównaniu z metodą liniową. Jednak, gdy wartość rocznego odpisu amortyzacyjnego w metodzie degresywnej staje się niższa niż w metodzie liniowej, przedsiębiorca powinien zmienić metodę na liniową.

Metoda degresywna ma zastosowanie jedynie do środków trwałych zgrupowanych w kategoriach 3-6 oraz 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, które obejmują maszyny, urządzenia oraz niektóre środki transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych.

Zastosowanie jednorazowej amortyzacji środków trwałych

Jednorazowa amortyzacja środków trwałych stanowi wyjątek od zasady rozłożenia kosztów amortyzacji w czasie i umożliwia uwzględnienie całego wydatku jako koszt uzyskania przychodu. Jest to forma ulgi adresowana do małych podatników oraz przedsiębiorców rozpoczynających działalność w danym roku. Zgodnie z definicją, mały podatnik to ten, którego wartość sprzedaży w poprzednim roku podatkowym była niższa niż równowartość kwoty 2 mln EUR przeliczonej na złote według średniego kursu NBP z pierwszego dnia roboczego października roku poprzedniego.

Jednorazowa amortyzacja dotyczy wyłącznie fabrycznie nowych aktywów zgrupowanych w kategoriach 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych (z wyłączeniem samochodów osobowych). Może być zastosowana w roku podatkowym, w którym dany środek został wprowadzony do ewidencji środków trwałych przedsiębiorstwa. Łączna suma jednorazowych amortyzacji w jednym roku podatkowym nie może przekroczyć 50 000 EUR. Jeśli wartość początkowa środków trwałych przekracza ten limit, przedsiębiorca może jednorazowo amortyzować zakup do wysokości limitu, a następnie przejść na metodę liniową, rozliczając zakup w standardowy sposób w kolejnych latach.

Okres amortyzacji

Okres amortyzacji środków trwałych nie jest jednakowy i zależy od rodzaju konkretnego środka trwałego. Na przykład, używane samochody osobowe mają okres amortyzacji wynoszący 30 miesięcy, gdy dla nowych samochodów jest to 60 miesięcy. Natomiast laptopy zakupione na firmę mogą być amortyzowane przez okres 40 miesięcy.

Możemy również ustalić okres amortyzacji środka trwałego poprzez planowanie jego zużycia. W takim przypadku wartość początkowa przedmiotu amortyzacji jest rozłożona na określoną liczbę miesięcy, po których wartość odpisów amortyzacyjnych będzie równa wartości początkowej rzeczy.

Podsumowanie

Możliwość amortyzacji środków trwałych stanowi dla podatników szansę na oszczędzanie pieniędzy. Jak wiadomo, prawie wszystkie aktywa w końcu ulegają zniszczeniu. Jednak poprzez dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, czyli systematycznego i planowego rozłożenia wartości danego majątku na określony czas, można osiągnąć rzeczywistą korzyść z tytułu zużycia tych rzeczy.

Artykuł zawiera autopromocję.