Czym jest rozdzielność majątkowa w małżeństwie?

Zgodnie z polskim prawem, po zawarciu małżeństwa, automatycznie powstaje wspólnota majątkowa pomiędzy małżonkami. Mimo tego małżonkowie zawsze mają możliwość rozdzielenia swoich majątków, poprzez zawarcie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego. Zawierając małżeństwo, warto zastanowić się, jak będą wyglądały sprawy majątkowe między małżonkami. Jeżeli nie podjęto żadnych działań w kierunku ustalenia rozdzielności majątkowej, to w małżeństwie z mocy prawa panuje ustawowa wspólność majątkowa. Czym jest ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami? Jakie są rodzaje rozdzielności majątkowej? Kiedy warto z niej skorzystać? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdują się w poniższym artykule.

Przeczytaj koniecznie: Przygotowanie do spotkania z adwokatem – poradnik krok po kroku

Rozdzielność majątkowa w małżeństwie — co to oznacza?

Rozdzielność majątkowa w małżeństwie to sytuacja, w której każdy z małżonków posiada osobny majątek, którym może swobodnie dysponować. Małżonkowie w rozdzielności majątkowej mają również prawo do samodzielnego podejmowania decyzji finansowych oraz do zaciągania zobowiązań bez zgody małżonka. Oprócz tego każdy odpowiedzialny jest tylko za swoje długi.

Warto dodać, że brak majątku wspólnego w małżeństwie jednocześnie nie oznacza, że małżonkowie nie mogą posiadać wspólnego majątku. W takim przypadku ich wspólna własność stanowi tzw. współwłasność ułamkową, czyli każdy z nich jest właścicielem określonej części tego majątku.

Jak i kiedy powstaje rozdzielność majątkowa?

W chwili zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa, czyli wspólność ustawowa. Majątek nabyty w czasie trwania małżeństwa przez obydwoje małżonków lub tylko przez jedno z nich stanowi majątek wspólny.

Jeżeli każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty i zarządza nim, bez konieczności uzyskania zgody drugiego małżonka, mówimy wtedy o rozdzielności majątkowej.

Rozdzielność majątkowa w małżeństwie może występować w dwóch formach: jako dobrowolne postanowienie małżonków lub przymusowa decyzja sądu i może zostać ustanowiona:

• intercyza, czyli umowa małżeńska, stanowiąca akt notarialny;

• przymusowe orzeczenie sądu;

• z mocy prawa, czyli w sytuacji, gdy jeden z małżonków zostaje ubezwłasnowolniony lub ogłasza się jego upadłość;

• w przypadku, gdy orzeczona zostaje separacja pomiędzy małżonkami.

Orzeczenie sądu dotyczące ustanowienia rozdzielności majątkowej może być wydane jedynie w przypadku wystąpienia ważnych powodów. Mogą to być różne okoliczności, które naruszają interes małżonków lub zagrażają ich rodzinie.

Rodzaje rozdzielności majątkowej

Wyróżniamy dwa rodzaje rozdzielności majątkowych:

• rozdzielność dobrowolna,

• rozdzielność przymusowa.

Oprócz tego dobrowolna rozdzielność majątkowa dzieli się na rozdzielność majątkową zwykłą i rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Rozdzielność majątkowa zwykła

Rozdzielność majątkowa zwykła — każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej zwykłej małżonkowie nabywają składniki majątku tylko do swojego majątku osobistego oraz samodzielnie odpowiadają, za zobowiązania. Ustanowienie takiej rozdzielności następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Taką umowę można zawrzeć też przed zawarciem małżeństwa. Umowę majątkową małżeńską ustanawiającą rozdzielność majątkową można zmienić lub rozwiązać. W przypadku jej rozwiązania w trakcie trwania małżeństwa powstaje pomiędzy małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowią inaczej.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

W ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków sytuacja wygląda trochę inaczej. Każdy z małżonków dysponuje majątkiem i w trakcie trwania ich małżeństwa nie dochodzi do powstania majątku wspólnego. Po rozwodzie małżonków lub śmierci jednego z nich ten, który znajduje się w gorszej sytuacji majątkowej, może uzyskać wyrównanie dorobków. Dorobkiem małżonków jest wzrost wartości ich majątków już po zawarciu umowy majątkowej.

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków jest ustalany poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Taką umowę można zawrzeć przed zawarciem związku małżeńskiego. Umowa ta może zostać zmieniona lub rozwiązana. W przypadku rozwiązania takiej umowy w trakcie trwania małżeństwa, między małżonkami powstaje wspólność majątkowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Rozdzielność majątkowa małżonków — jak jest ustanawiana?

Rozdzielność majątkowa w małżeństwie jest najczęściej ustanawiana przez samych małżonków poprzez podpisanie przez nich umowy majątkowej, zwanej intercyzą. Sporządza się ją w formie aktu notarialnego i jej podpisanie odbywa się w obecności notariusza. Intercyza może zostać zawarta zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania.

Rozdzielność majątkowa w małżeństwie może również zostać ustanowiona na drodze orzeczenia sądowego. Wniosek składa tylko jeden z małżonków, a jego uwzględnienie wymaga zaistnienia odpowiednich przesłanek. Najczęściej sądy uznają taki wniosek w sytuacji, gdy:

• jeden z małżonków niepotrzebnie wydaje pieniądze wchodzące w skład majątku wspólnego,

• jeden z małżonków zachowuje cały majątek dla siebie,

• dochodzi o sytuacji rażącej niegospodarności jednego ze współmałżonków,

• dochodzi do nieuzasadnionego rezygnowania z pomnażania majątku wspólnego małżonków.

Rozdzielność majątkowa może powstać również w sytuacji, gdy orzeczona zostaje separacja, ubezwłasnowolnienie lub upadłość konsumencka jednego z małżonków.

Jaki jest koszt rozdzielności majątkowej (intercyzy) w trakcie małżeństwa?

Mimo że umowa o rozdzielności majątkowej sporządzana jest w formie aktu notarialnego, nie oznacza to, że jej przygotowanie jest całkowicie proste i tanie. W rzeczywistości koszty takiej umowy mogą zależeć od wielu czynników, takich jak: rozmiar majątku wspólnego współmałżonków, liczba elementów do rozdzielenia, skomplikowanie sytuacji prawnej, potrzeba sprecyzowania szczegółów, a także oczekiwania stron. Notariusz może pomóc w przygotowaniu umowy, jednak to małżonkowie muszą ją dokładnie przemyśleć, zdecydować co do podziału majątku, a także ustalić warunki umowy. Dlatego też przed podpisaniem umowy o rozdzielności majątkowej, zaleca się konsultację się z prawnikiem, który pomoże uniknąć nieprzewidzianych konsekwencji.

Ile kosztuje rozdzielność majątkowa po ślubie? Koszt wynosi niecałe 500 PLN + koszty wypisów (kilkadziesiąt złotych), niezależnie od tego, czy umowa zawierana jest przed czy już po ślubie.

Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej

Czy możliwa jest rozdzielność majątkowa bez zgody małżonka?

Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona na dwa sposoby — poprzez umowę majątkową małżeńską lub przez orzeczenie sądu z ważnych powodów, czyli rozdzielność przymusową. Ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd może żądać każdy ze współmałżonków w dowolnym momencie trwania ich małżeństwa oraz w przypadku gdy dalsze funkcjonowanie w ustroju wspólności majątkowej jest niewskazane.

Aby ustanowić rozdzielność majątkową na mocy orzeczenia sądu, niepotrzebna jest zgoda współmałżonka. Pozew składany jest przez jednego z małżonków lub przez ich wierzyciela. Postępowanie często kończy się już na pierwszej rozprawie.

Przymusowa rozdzielność majątkowa – czyli, kiedy występują tzw.” ważne powody”?

Takimi ważnymi powodami przymusowej rozdzielności majątkowej są m.in.:

• pozostawanie w separacji faktycznej małżonków, czyli zamieszkiwanie osobno;

• prowadzenie odrębnego gospodarstwa domowego;

• brak wpływu na majątek i decyzje finansowe drugiego małżonka;

• uzależnienia jednego ze współmałżonków, powodujące utratę jego kontroli nad finansami.

Rozdzielność majątkową z datą wsteczną, można ustanowić tylko na podstawie orzeczenia sądowego. Ma to znaczenie w sytuacji, gdy występuje odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez małżonka w czasie, kiedy strony już nie podejmowały już wspólnych decyzji.

Rozdzielność majątkowa powstaje też w przypadku orzeczenia separacji, ubezwłasnowolnienia czy ogłoszenia upadłości jednego ze współmałżonków.

Zalety i wady rozdzielności majątkowej

Jedną z głównych zalet rozdzielności majątkowej jest to, że małżonkowie nie ponoszą odpowiedzialności za długi zaciągnięte przez drugiego z nich. Jest to więc skuteczny sposób ochrony majątku drugiego małżonka.

Żeby nie ponosić odpowiedzialności za zobowiązania drugiego małżonka, konieczne jest, aby wierzyciel wiedział o tym, że małżonkowie pozostają w ustroju rozdzielności majątkowej. Bez tej wiedzy, odpowiedzialność za zobowiązania może zostać rozciągnięta na obu małżonków, mimo tego, że dług został zaciągnięty tylko przez jednego z małżonków.

Wadą rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami jest to, że w sensie majątkowym są oni całkiem oddzielnymi podmiotami. Może to prowadzić do braku poczucia wspólnego majątku i braku równowagi w podziale dóbr. Każdy z małżonków zarabia i gromadzi majątek osobno, a podział majątku pomiędzy małżonkami może okazać się bardzo trudny, zwłaszcza w sytuacji, gdy jedno z nich ma dużo większe dochody lub zasoby niż drugie.

W przypadku ewentualnego rozwodu strona, która poświęcała więcej swojego czasu na utrzymanie domu i wychowywanie dzieci w czasie trwania małżeństwa, a mniej na pracę zarobkową i karierę, może czuć się pokrzywdzona, ponieważ po rozwodzie będzie miała prawo tylko do podziału majątku zgromadzonego w czasie małżeństwa. W ustroju rozdzielności majątkowej każdy małżonek gromadzi swój majątek osobno. W tej sytuacji strona zajmująca się dziećmi będzie mogła liczyć tylko na podział swojego własnego majątku i może okazać się on niewystarczający do utrzymania siebie i dzieci. W sytuacji, gdy w trakcie trwania małżeństwa nie została ustalona umowa majątkowa, która reguluje podział majątku, strona ta może mieć trudności w uzyskaniu stosownej rekompensaty za swój wkład w dom oraz wychowanie dzieci.

Artykuł zawiera link sponsorowany